|
درباره وبلاگ  به وبلاگ من خوش آمدید موضوعات
آخرین مطالب پيوندها
نژاد نژاد مردم روستای دهرود و کردوان استان بوشهرو... Vocabulary
The bulk of the vocabulary in Kurdish is of Iranian origin, especially of northwestern Iranian. A considerable number of loanwords come from Semitic, mainly Arabic, which entered through Islam and historical relations with Arab tribes. Yet, a smaller group of loanwords which are of Armenian, Caucasian, and Turkic origins are used in Kurdish, besides some European words. There are also Kurdish words with no clear etymology
Writing system
The Kurdish language uses three different writing systems. In Iran and Iraq it is written using a modified version of the Arabic alphabet, composed by Sa'id Kaban Sedqi. More recently, sometimes with the Latin alphabet in Iraqi Kurdistan. In Turkey, Syria and Armenia, it is written using the Latin alphabet. Kurdish in the former USSR is written with a modified Cyrillic script. There is also a proposal for a unified international recognized Kurdish alphabet based on ISO-8859-1 called Yekgirtú.
سه شنبه 17 بهمن 1391برچسب:,kord,kurdish,Writing system,Vocabulary, :: 21:12 :: نويسنده : سمانه علیپور
Kurdish–English dictionaries
Dictio, English–Kurdish Dictionary
Rashid Karadaghi, The Azadi English–Kurdish Dictionary[dead link]
Chyet, Michael L., Kurdish Dictionary: Kurmanji–English, Yale Language Series, U.S., 2003 (896 pages) (see)
Abdullah, S. and Alam, K., English–Kurdish (Sorani) and Kurdish (Sorani)–English Dictionary, Star Publications / Languages of the World Publications, India, 2004
Awde, Nicholas, Kurdish–English/English–Kurdish Dictionary and Phrasebook, Hippocrene Books Inc., U.S., 2004
Raman: English–Kurdish (Sorani) Dictionary, Pen Press Publishers Ltd, UK, 2003, (800 pages)
Saadallah, Salah, English–Kurdish Dictionary, Avesta/Paris Kurdish Institute, Istanbul, 2000, (1477 pages)
Amindarov, Aziz, Kurdish–English/English–Kurdish Dictionary, Hippocrene Books Inc., U.S., 1994
Rizgar, Baran (M. F. Onen), Kurdish–English/English–Kurdish (Kurmancî Dictionary) UK, 1993, 400 p. + 70 illustrations
سه شنبه 17 بهمن 1391برچسب:kord,kurd,kurdish-english language,dictionary,kurdish dictunary, :: 21:9 :: نويسنده : سمانه علیپور
Kurmanji Kurdish versus Sorani Kurdish and Kermanshahi Kurdish
Kurdish has three standardized versions, which have been labelled 'Northern', 'Central' and 'Southern'. The northern version, commonly called Kurmanji, is spoken in Turkey, Syria, and the northern part of the Kurdish-speaking areas of Iraq and Iran, and it accounts for a little over three-quarters of all Kurdish speakers. The central version, commonly called Sorani, is spoken in west Iran and much of Iraqi Kurdistan. The southern version, commonly called Kermanshahi, is spoken in Kermanshah province of Iran.
In historical evolution terms, Kurmanji is less modified than Sorani and Kermanshahi in both phonetic and morphological structure. The Sorani group has been influenced by among other things its closer cultural proximity to the other languages spoken by Kurds in the region including the Gorani language in parts of Iranian Kurdistan and Iraqi Kurdistan. The Kermanshahi group has been influenced by among other things its closer cultural proximity to Persian.
Philip G. Kreyenbroek, an expert writing in 1992, says:
Since 1932 most Kurds have used the Roman script to write Kurmanji.... Sorani is normally written in an adapted form of the Arabic script.... Reasons for describing Kurmanji and Sorani as 'dialects' of one language are their common origin and the fact that this usage reflects the sense of ethnic identity and unity among the Kurds. From a linguistic or at least a grammatical point of view, however, Kurmanji and Sorani differ as much from each other as English and German, and it would seem appropriate to refer to them as languages. For example, Sorani has neither gender nor case-endings, whereas Kurmanji has both.... Differences in vocabulary and pronunciation are not as great as between German and English, but they are still considerable.
—
According to Encyclopaedia of Islam, although Kurdish is not a unified language, its many dialects are interrelated and at the same time distinguishable from other western Iranian languages. The same source classifies different Kurdish dialects as two main groups, northern and central. The reality is that the average Kurmanji speaker does not find it easy to communicate with the inhabitants of Suleymania or Halabja.
Sorani differs on six grammatical points from Kurmanji. This appears to be a result of Gorani (Haurami) influence.[citation needed]
The passive conjugation: the Sorani passive morpheme -r-/-ra- corresponds to -y-/-ya- in Gorani and Zazaki, while Kurmanji employs the auxiliary verb, come;
a definite suffix -eke, also occurring in Zazaki;
an intensifying postverb -ewe, corresponding to Kurmanji preverbal ve-;
an 'open compound' construction with a suffix -e, for definite noun phrases with an epithet;
the preservation of enclitic personal pronouns, which have disappeared in Kurmanji and in Zazaki;
a simplified izāfa system.
Some linguistic scholars assert that the term "Kurdish" has been applied extrinsically in describing the language the Kurds speak, while Kurds have used the word "Kurdish" to simply describe their ethnic or national identity and refer to their language as Kurmanji, Sorani, Hewrami, Kermanshahi, Kalhery or whatever other dialect or language they speak. Some historians have noted that it is only recently that the Kurds who speak the Sorani dialect have begun referring to their language as Kurdî, in addition to their identity, which is translated to simply mean Kurdish
www.wikipedia.org
سه شنبه 17 بهمن 1391برچسب:kord,kurd,kurdish,kinds of kurdish language,language, :: 20:53 :: نويسنده : سمانه علیپور
Current status
Today, Kurdish is an official language in Iraq. In Syria, on the other hand, publishing material in Kurdish is forbidden. Before August 2002, the Turkish government placed severe restrictions on the use of Kurdish, prohibiting the language in education and broadcast media. The Kurdish alphabet is not recognized in Turkey, and the use of Kurdish names containing the letters X, W, and Q, which do not exist in the Turkish alphabet, is not allowed. In 2012 Kurdish-language lessons became an elective subject in public schools; previously, Kurdish education had only been possible in private institutions.[citation needed]
In Iran, though it is used in some local media and newspapers, it is not used in public schools. In 2005, 80 Iranian Kurds took part in an experiment and gained scholarships to study in Kurdish in Iraqi Kurdistan
In March 2006, Turkey allowed private television channels to begin airing programming in the Kurdish language. However, the Turkish government said that they must avoid showing children's cartoons, or educational programs that teach the Kurdish language, and could broadcast only for 45 minutes a day or four hours a week. However, most of these restrictions on private Kurdish television channels were relaxed in September 2009. In 2010 Kurdish municipalities in the southeast decided to begin printing water bills, marriage certificates and construction and road signs, as well as emergency, social and cultural notices in Kurdish alongside Turkish. Friday sermons by Imams began to be delivered in Kurdish, and Esnaf provided Kurdish price tags.
The state-run Turkish Radio and Television Corporation (TRT) started its 24-hour Kurdish television station on 1 January 2009 with the motto “we live under the same sky.”[33] The Turkish Prime Minister sent a video message in Kurdish to the opening ceremony, which was attended by Minister of Culture and other state officials. The channel uses the X, W, Q letters during broadcasting.
Other Kurdish satellite televisions are available in the Middle East and Europe.
Kurdish blogs have emerged in recent years as virtual fora where Kurdish-speaking Internet users can express themselves in their native Kurdish or in other languages.
www.wikipedia.org
History
Although Kurdish has a long history, little is known about Kurdish in pre-Islamic times. Among the earliest Kurdish religious texts is the Yazidi Black Book, the sacred book of Yazidi faith. It is considered to have been authored by Hassan bin Adi (b. 1400 AD), the great-grandnephew of Sheikh Adi ibn Musafir, the founder of the faith, sometime in the 13th century AD. It contains the Yazidi account of the creation of the world, the origin of man, the story of Adam and Eve and the major prohibitions of the faith.From the 15th to 17th centuries, classical Kurdish poets and writers developed a literary language. The most notable classical Kurdish poets from this period were Ali Hariri, Ahmad Khani, Malaye Jaziri and Faqi Tayran.
The Italian priest Maurizio Garzoni published the first Kurdish grammar titled Grammatica e Vocabolario della Lingua Kurda in Rome in 1787 after eighteen years of missionary work among the Kurds of Amadiya. This work is very important in Kurdish history as it is the first acknowledgment of the originality of the Kurdish language on a scientific base. Garzoni was given the title Father of Kurdology by later scholars. The Kurdish language was banned in a large portion of Kurdistan for some time. After the 1980 Turkish coup d'état until 1991 the use of the Kurdish language was illegal in Turkey
سه شنبه 17 بهمن 1391برچسب:history,kord history,kurd history,kurdish,kurdish history, :: 20:48 :: نويسنده : سمانه علیپور
Origin
The Kurdish languages belong to the Iranian branch of the Indo-European family. Ethnologue calls Kurdish a Northwestern Iranian language while Martin van Bruinessen has said that "Kurdish has a strong south-western Iranian element..." while "Zaza and Gurani, two related Iranian languages spoken in the north-western and south-eastern extremes of Kurdistan, do belong to the north-west Iranian group". The present state of knowledge about Kurdish allows, at least roughly, drawing the approximate borders of the areas where the main ethnic core of the speakers of the contemporary Kurdish dialects was formed. The most argued hypothesis on the localisation of the ethnic territory of the Kurds remains D.N. Mackenzie’s theory, proposed in the early 1960s (Mackenzie 1961). Developing the ideas of P. Tedesco (1921: 255) and regarding the common phonetic isoglosses shared by Kurdish, Persian, and Baluchi, D.N. Mackenzie concluded that the speakers of these three languages may once have been in closer contact. He has tried to reconstruct the alleged Persian-Kurdish-Baluchi linguistic unity presumably in the central parts of Iran. According to Mackenzie's theory, the Persians (or Proto-Persians) occupied the province of Fars in the southwest (proceeding from the assumption that the Achaemenids spoke Persian), the Baluchis (Proto-Baluchis) inhabited the central areas of Western Iran, and the Kurds (Proto-Kurds), in the wording of G. Windfuhr (1975: 459), lived either in northwestern Luristan or in the province of Isfahan. Windfuhr identified Kurdish dialects as Parthian, albeit with a Median substratum
Kurdish (Kurdish: Kurdî ) is a dialect continuum spoken by the Kurds in western Asia. It is part of the Iranian branch of the Indo-Iranian group of Indo-European languages.
The Kurdish language is spoken by some 20 million people. The CIA factbook estimates the number to be between 25–30 million
Kurdish is not a unified standard language but a discursive construct of languages spoken by ethnic Kurds, referring to a group of speech varieties that are not necessarily mutually intelligible unless there has been considerable prior contact between their speakers. The second official language of Iraq, referred to only as 'Kurdish' in political documents, is in fact an academic and standardized version of the Sorani dialect of a branch of languages spoken by Kurds. The written literary output in Kurdic languages was confined mostly to poetry until the early 20th century, when a general written literature began to be developed. In its written form today "Kurdish" has two regional standards, namely Kurmanji in the northern parts of the geographical region of Kurdistan, and Sorani further east and south. Another distinct language group called Zaza–Gorani is also spoken by several million ethnic Kurds today and is generally also described and referred to as Kurdish, or as Kurdic languages, because of the ethnic association of the communities speaking the languages and dialects.[dubious – discuss] Hewrami, a variation of Gorani, was an important literary language used by the Kurds but was steadily replaced by Sorani in the twentieth century
مردم‌شناسی
استان کرمانشاه یکی از استانهای کردنشین کشور است. برخی از بزرگترین ایل‌های کرد ایران نظیر ایل کلهر و ایل زنگنه در استان کرمانشاه زندگی می‌کنند. گویشهای گوناگون زبان کردی نظیر کلهری، جافی، کردی کرمانشاهی، لکی، سورانی، پاوه‌ای، ژاو رودی، لهونی، بالاجوبی، اورامی و گوران از رایج ترین گونه‌های گویشی در استان کرمانشاه هستند. در این استان قومیت‌های گوناگون دیگری نیز زندگی می‌کنند.
صنایع
کرمانشاه ۵/۱ درصد مساحت کل ایران را تشکیل می‌دهد و از لحاظ رتبه صنعتی در بین ۳۰ استان ایران هجدهم است. ۶۰ درصد صنعت استان در شهرستان کرمانشاه متمرکز است.
پتروشیمی کرمانشاه، مجتمع شیمیایی بیستون، باختر بیوشیمی و کیمیای غرب‌گستر، سیمان غرب، چینی کرد، کاشی بیستون و کاشی کرد از مهمترین واحدهای صنعتی استان است.
پالایشگاه آناهیتا، پلیمر کرمانشاه، سیمان سامان، ذوب آهن فرامان، کاغذ کاوه و کاشی کاژه از جمله طرحهای در دست احداث استان می‌باشد.
سه شنبه 17 بهمن 1391برچسب:مردم شناسی,صنایع,صنایع کرمانشاه,مردم کرمانشاه,کرمانشاه,مردم شناسی کرمانشاه, :: 20:12 :: نويسنده : سعید علی پوری
جاذبه‌های گردشگری
دخمه مادها
غار پراو
کتیبه بیستون
تاق بستان
غار دو اشکفت
تکیه معاون‌الملک
دکان داوود
نیایشگاه آناهیتا
طاق گرا
سراب نیلوفر
غار پرو
غار قوری‌قلعه
خانه خواجه باروخ
تپه چیا جانی
گوردخمه اسحاق‌وند
گوردخمه سرخ‌ده
مجسمه هرکول
مسجد عمادالدوله
تکیه بیگلربیگی
غار شکارچیان
مسجد جامع کرمانشاه
گودین‌تپه
کتیبه گودرز
تاریخ استان
این استان در گذشته یکی از مراکز ساسانیان بوده‌است و از همین دوره آثار بسیار زیاد و ارزشمندی در این استان مانند تاق بستان(طاق وسان)، کتیبه بیستون و معبد آناهیتا باقی مانده‌است و در طی سده‌های گوناگون نیز به دلیل جایگاه ویژه راهبردی کرمانشاه، این شهرستان دارای اهمیت ویژه‌ای بوده‌است. امروزه نیز از مهمترین شهرهای غرب ایران به شمار می‌رود.
در سالهای ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ با روی کار آمدن رضاشاه حکومت مرکزی توانست تا اندازه‌ای نفوذ و قدرت خود را در سراسر ایران تأمین نماید. در این زمان سنندج بخشی از استان پنجم (استان کرمانشاهان بود). از سال ۱۳۴۰ به بعد استان کرمانشاه تقسیم شد به استان کردستان و استان کرمانشاهان و سنندج به عنوان مرکز سیاسی و اداری استان کردستان، مهمترین و بزرگترین شهر استان جدید التاسیس کردستان بود.
از سال ۱۳۴۶ نیز فرمانداری کل لرستان تاسیس گردید و شهرهای لک نشین، استان کرمانشاهان (جنوب رود سیمره) به فرمانداری جدید به مرکزیت خرم آباد پیوستند، که بعدها تبدیل به استان مستقلی به نام استان لرستان گردید.
www.wikipedia.org
سه شنبه 17 بهمن 1391برچسب:تاریخ,جاذبه,جاذبه های گردشگری,تاریخ کرمانشاه,تاریخ استان کرمانشاه,گردشگری کر مانشاه,, :: 20:7 :: نويسنده : سعید علی پوری
آب و هوا
کرمانشاه از دید گوناگونی آب و هوائی دارای تنوع زیادی است از لحاظ آب و هوایی دارای چهار فصل در یک زمان است برای نمونه قصر شیرین دارای آب و هوای گرم و سنقر و پاوه دارای آب و هوای سرد و کرمانشاه دارای آب و هوای معتدل هستند.
مذهب
استان کرمانشاه از دیدگاه مذهبی نیز دارای گونه‌گونی بسیار زیادی است. به طور مثال پیروان کیشهای شیعه، سنی، اهل حق (یارسان)، مسیحی (ارمنی)، آشوری، و یهودی در این استان در کنار هم زندگی می‌کنند.
زبان
زبان کردی و فارسی کرمانشاهی در شهر کرمانشاه از رایج‌ترین زبان‌ها می‌باشند. و در استان گویشهای لکی، کردی کرمانشاهی، زنگنه‌ای، سنجابی، گورانی، کلهری، فارسی کرمانشاهی جافی در شهرهای جوانرود، روانسر، ثلاث باباجانی، بخش‌هایی از پاوه و سرپل ذهاب. و ترکی آذربایجانی نیز در سنقر رواج دارد و همچنین زبان لکی درشهرستان هرسین، شهرستان صحنه و شهرستان کنگاور رواج دارد.
سه شنبه 17 بهمن 1391برچسب:آب و هوای کرمانشاه,آب و هوا,آب,هوا,کرمانشاه,, :: 20:5 :: نويسنده : سعید علی پوری
شهرستانها
اسلام‌آباد غرب
پاوه
ثلاث باباجانی
جوانرود
دالاهو
روانسر
سرپل ذهاب
سنقر
صحنه
قصر شیرین
کرمانشاه
کنگاور
گیلانغرب
هرسین
شهرها
ازگله
اسلام‌آباد غرب
باینگان
بیستون
پاوه
تازه‌آباد
جوانرود
حمیل
رباط
روانسر
سرپل ذهاب
سرمست
سطر
سنقر
سومار
صحنه
قصر شیرین
کرمانشاه
کرند غرب
کنگاور
کوزران
گهواره
گیلانغرب
میان‌راهان
نودشه
نوسود
هرسین
هلشی
سه شنبه 17 بهمن 1391برچسب:شهرها,شهرستانها,شهرهای کرمانشاه,شهر,شهرستان,شهرستان های کرمانشاه,شهرهای استان کرمانشاه,, :: 20:3 :: نويسنده : سعید علی پوری
تقسیمات کشوری
شهرستان اسلام‌آباد غرب
شهرستان پاوه
شهرستان ثلاث باباجانی
شهرستان جوانرود
شهرستان دالاهو
شهرستان روانسر
شهرستان سرپل ذهاب
شهرستان سنقر
شهرستان صحنه
شهرستان قصر شیرین
شهرستان کرمانشاه
شهرستان کنگاور
شهرستان گیلان غرب
شهرستان هرسین
استان کرمانشاه شامل ۱۴ شهرستان، ۲۹ مرکز شهری، ۸۳ دهستان و ۲۷۹۳ آبادی دارای سکنه می‌باشد.
سه شنبه 17 بهمن 1391برچسب:تقسیمات,تقسیمات کشوری,تقسیمات کشوری استان کرمانشاه,تقسیمات کشوری کرمانشاه,شهرهای کرمانشاه,تعداد شهرستان های کرمانشاه,تعداد,تعداد روستا های کرمانشاه, :: 19:59 :: نويسنده : سعید علی پوری
(به کردی: کرماشان) در غرب ایران واقع شده‌است. جمعیت این استان بنا بر برآوردهای سال ۲۰۰۶ ۱٬۹۰۲٬۷۶۰ نفر است. مرکز این استان شهر کرمانشاه است که دارای حدود ۷۸۴٬۶۰۲ نفر جمعیت است که ۱٬۴۱۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.
در طی سده‌های گوناگون به دلیل جایگاه ویژه راهبردی کرمانشاه، این شهر دارای اهمیت ویژه‌ای بوده‌است. امروزه نیز از مهمترین شهرهای غرب ایران به شمار می‌رود.
سه شنبه 17 بهمن 1391برچسب:استان,استان کرمانشاه,کرمانشاه,کرماشان,, :: 19:53 :: نويسنده : سعید علی پوری
مراکز تاریخی و دیدنی
قلعه تاریخی بوشهر (عمارت ملک)
از اماکن دیدنی این شهر می‌توان به مراکز ذیل اشاره نمود:
تندیس شیخ حسین خان چاه کوتاهی
ریشهر
آب انبار قوام
خانه قاضی
عمارت دهدشتی
مدرسه گلستان
بافت شهر بوشهر
خانه قاضی
امامزاده عبدالمهیمن
عمارت کلاه‌فرنگی بوشهر
عمارت گلشن
کلیسای ارامنه گریگوری
گورستان مهاجمین انگلیسی
قبر جنرال
عمارت کوتی
مدرسه سعادت
ریشهر
عمارت ملک بوشهر
آرامگاه اصفهانی
معبد خدا دریا
کلیسای مسیح مقدس
قلعه هلندی‌ها
کنیسه یهودیان
قبرستان انگلیسی‌ها
عمارت حاج رئیس
بوستان‌ها
ردیف مهمترین‌ها
۱ بوستان مرجان
۲ بوستان مروارید
۳ بوستان لیان
۴ بوستان خلیج فارس
۵ بوستان شغاب
موزه‌ها
موزه مردم شناسی بوشهر.
ردیف عناوین
۱ موزه باستان شناسی
۲ موزه مردم شناسی بوشهر
۳ موزه دهدشتی
۴ موزه دریا و دریانوردی خلیج فارس
۵ موزه تاریخ طبیعی
www.wikipedia.org
سه شنبه 10 بهمن 1391برچسب:اماکن تاریخی بوشهر,امکان,اماکن دیدنی بوشهر,بوشهر,اماکن تاریخی, :: 22:13 :: نويسنده : سمانه علیپور
مداحان بوشهری نقش ارزنده‌ای در روایت حماسه بزرگ عاشورا و انتقال آن به نسل‌های امروزی داشته‌اند که می‌توان از آقایان حاج عبدالحمید دشتی فرد (ناخدا)، حاج مصطفی گراشی، مرحوم جهانبخش کردی زاده (بخشو) و... یاد کرد و شاعرانی همچون: مرحوم سید جواد عین الملک، سید محمد هاشمی فرد (ساجد)، محمود موجی و... نام برد. شاعران و مداحان این دیار قرن هاست که با سروده‌ها و نوای توحیدی خود پیام و خاطره نهضت عاشورا را در اذهان زنده نگهداشته‌اند. در عزاداری مردم بوشهر به واقعه بزرگ کربلا از زاویه‌های گوناگون پرداخت شده و در آنها حماسه دشت نینوا، مظلومیت اهل بیت (ع) و قساوت یزید و یزیدیان به زیبایی هر چه تمام عرضه شده‌است. بوشهر یکی از مهم ترین کانون‌های عزاداری عاشورای حسینی در ایران محسوب می‌شودو همه ساله پذیرای گردشگران بسیاری از اقصی نقاط ایران در ماه‌های محرم و صفرمی باشد. سینه‌زنی سنتی بوشهر برای همگان شناخته شده‌است، دسته‌های سینه‌زنی از دایره‌های متفاوتی تشکیل شده و سبک و سیاق خاص خودش را دارد به طوری که از دور کُند شروع و به دور تند ختم میشود. نوحه‌هایی که در مراسم عزاداری خوانده میشود باید با حرکات دست و پا همخوانی داشته باشد از این رو افراد مجرب، حلقه‌هایی درونی دسته‌های سینه‌زنی را تشکیل داده که شکلی منحصر به فرد دارد و بیشتر از اشعار غزل در آنها استفاده میشود، لذا اشعار نوحه نیز باید بر اساس دستگاه چهارگاه باشد. در پایان مراسم سینه‌زنی که برخی آن را «یزله» و یا «حیدری» می‌نامند که ریتم تندی دارد و جوانان با شرکت در آن، احساسات خود را تخلیه می‌کنند. در این مراسم، افراد با گرفتن کمر یکدیگر، همگی در یک ستون قرار گرفته و سعی می‌کنند حرکاتی شورانگیز داشته باشند. مراسم سینه‌زنی در بوشهر بر عکس تمام شهرهای ایران که در آن مردم به صورت دسته‌جمعی در خیابان‌ها حضور دارند بیشتر در مساجد متمرکز است. برای دانلود مراسم صوتی و تصویری از عزاداری سنتی بوشهر میتوانید به ویلاگ عزاداری سنتی بوشهر(www.matamdaran.ir) رجوع کنید.
www.wikipedia.org
سه شنبه 10 بهمن 1391برچسب:عزاداری سنتی بوشهر,عزاداری,عزاداری سنتی,بوشهر,عزاداری سنتی بوشهر, :: 22:10 :: نويسنده : سمانه علیپور
محله‌های دهدشتی، شنبدی، کوتی و بهبهانی چهار محلهٔ قدیمی بندر بوشهر هستند.
از دیگر محله‌های این بندر می‌توان از صلح‌آباد، جُفره، جفره علی‌باش، جفره ماهینی، سنگی، شکری (بهشت صادق)، باغ زهرا، جبری، شغاب، کوی فرهنگیان، عالی‌آباد، رونی، سبزآباد، جلالی، مخ بلند، دواس، تل کوتی، بن مانع، عسلو، هلالی، نیدی، خواجه‌ها، دستک، ریشهر، امامزاده، سرتل، تنگک (شمالی، وسطی، جنوبی)، تنگک غریب، تنگک محمد جعفری (رئیس)، تنگک زنگنه، نیروگاه اتمی، هلیله، بندرگاه، دروازه، چاه‌کوتاه، آب طویل، توحید.
محلات سنتی ساحلی یا قطب‌های صیادی محلی که در دو قسمت شرق و غرب بوشهر قرار دارند، شامل محلات جفره (مفگه)، صلح‌آباد و جبری می‌گردد. و نیز محلات جنوبی تنگک غریب به دیگر نام تنگک صفری و نیز تنگک اول، تنگک محمدجعفری به دیگر نام تنگک رئیسی و نیز تنگک دوم، تنگک زنگنه به دیگر نام تنگک سوم.
همچنین پایگاه ششم شکاری از مراکز مهم نظامی بندر بوشهر می‌باشد.
محله‌های شهر بوشهر
دهدشتی، شنبدی، کوتی و بهبهانی، صلح‌آباد، جُفره، جفره علی‌باش، جفره ماهینی، سنگی، عاشوری، شکری (بهشت صادق)، هلالی، باغ زهرا، جبری، شغاب، کوی فرهنگیان، عالی‌آباد، ستم‌آباد، ظلم‌آباد، بهمنی، رونی، سبزآباد، پودر، جلالی، مخ بلند، دواس، تل کوتی، بن مانع، نیدی، خواجه‌ها، دستک، ریشهر، امامزاده، رایانی، سرتل، تنگک (شمالی، وسطی، جنوبی)، تنگک غریب، تنگک محمد جعفری (رئیس)، تنگک زنگنه، نیروگاه اتمی، دروازه، توحید
با توجه به اینکه در پارسی باستان حرف «ل» وجود نداشته و به جای آن از حرف «ر» استفاده می‌شده‌است لذا لیان باید ریان تلفظ می‌شد و این معنی ری و منسوب به ری را می‌داده‌است و مزامبریا یعنی انبار ماهی یادآور نام بندر معشور (ماهی شهر) است نه بوشهر.
wikipedia.org
سه شنبه 10 بهمن 1391برچسب:محلات بوشهر,اماکن بوشهر,بوشهر,اماکن شهر بوشهر,مراکز شهر بوشهر,مراکز بوشهر,مراکز,, :: 22:7 :: نويسنده : سمانه علیپور
میانگین دما در تیرماه (گرم‌ترین ماه سال) ۳۳ درجهٔ سانتی‌گراد، در دی‌ماه (سردترین ماه سال)، ۱۴ درجهٔ سانتی‌گراد، در فروردین‌ماه ۲۰ درجهٔ سانتی‌گراد و در مهرماه ۲۸ درجهٔ سانتی‌گراد می‌باشد و میانگین سالانهٔ دما ۲۵ درجهٔ سانتی‌گراد است.
www.wikipedia.org
بندر بوشهر در بخش مرکزی استان بوشهر، در ارتفاع ۱۸ متری از سطح دریا و در منطقهٔ ساحلی خلیج فارس واقع شده و آب و هوای نیمه بیابانی گرم دارد. این شهر از سمت شمال، غرب و جنوب به خلیج فارس محدود شده‌است.
سه شنبه 10 بهمن 1391برچسب:موقعیت جغرافیایی بوشهر,موقعیت شهر بوشهر,مو قعیت,موقیت جغرافیایی, :: 22:3 :: نويسنده : سمانه علیپور
بندر بوشهر به جهت قدمت تاريخي و مهمتراز آن به سبب بندر بودن كه در دوران گذشته يكي از محدود راههاي ارتباطي ايران با تمدنهاي ديگر محسوب مي گرديد و هرگونه مراوده فرهنگي نيز از همين راه ميسر گرديده بود ، توانست از اولين شهرهاي ايران باشد كه تمدن جديد را پذيرا شده و داراي مراكز تعليمي و علمي و فرهنگي از جمله يكي از قديمي ترين سينماهاي كشور را دارا باشد. همچنين از اولين شهرهايي باشد كه مدرسه به شكل جديد در آن شكل گرفت كه شرح مختصري از چگونگي تاسيس اين مدرسه چنين است . در سال 1310 هـ . ق احمدخان دريابيگي به حكمراني بوشهر و بنادر و جزاير خليج فارس و عمانات منصوب گرديد ، وي براي ايجاد سيستم جديدتربيتي كمكهاي مؤثر مادي و معنوي به شيخ محمد باقر بهبهاني نمود و ضمن نامه اي به وزارت معارف درخواست اعزام مدير جهت اداره مدرسه به شكل جديد كرد. وزير معارف وقت مرحوم شيخ محمد حسين سعادت را كه عضو انجمن فرهنگي تهران و مردمي اديب ودانشمند بود در اوايل ذيقعده 1317 هـ ق به بوشهر اعزام داشت . سعادت به اتفاق برادرش شيخ عبدالكريم سعادت به بوشهر وارد و مدرسه را تحويل گرفت . از اين تاريخ به بعد مدرسه به نام سعادت (( سعادت مظفري )) ناميده شد . پسوند مظفري بعد از سعادت ابتكار احمدخان دريابيگي به منظور گرفتن كمكهاي نقدي از مظفر الدين شاه قاجار بود. منبع:http://dirinerooz.blogfa.com بنای بوشهر را به اردشیر ساسانی نسبت داده‌اند. ولی بوشهر کنونی که تاریخچه ۳۰۰ ساله دارد را «ابومهیری» پسر شیخ ناصرخان آل مذکور (ناخدا باشی کشتی‌های نادرشاه و بنیان گذار خاندان آل مذکور) در سال هزاروصدوپنجاه قمری (۱۱۱۴ش/ ۱۷۳۵م) پایه‌گذاری کرد، علت تاسیس این شهر به دلیل این بود که نادر شاه می‌خواست بندری در جنوب بسازد و همچنین نیروی دریایی را تاسیس کند.
این بندر چنان پر رونق شد که به عنوان رقیب بزرگی برای بندر بصره به حساب میآمد. این شکوفایی تجاری تا آنجا پیشرفت که «حاج محمد شفیع» اجازه چاپ و نشر اسکناس رایج بوشهر را به دست آورد و این امتیاز تا برقراری بانک شاهی، در بوشهر باقی بود. بندر بوشهر از اولین مراکزی بود که دارای صنعت چاپ سنگی شد و همچنین بعدها در صنعت یخ سازی و برق پیشرو بود، مردم این شهر از اولین مردمان ایران بودند که با نشریات و مجلات آشنا شدند از اولین نشریات بوشهر می‌توان به روزنامه‌های مظفری. خلیج ایران و ندای جنوب اشاره کرد، همچنین به دلیل رونق و موقعیت خاص اولین نمایندگی‌های شرکتهای تجاری و کنسولگری دولت‌های خارجی از جمله بریتانیا، آلمان و روسیه و امپراطوری عثمانی در این شهر دایر شد ولی این رونق با توسعه راه آهن به خرمشهر منتقل شد.
جبههٔ ساحلی بافت قدیم بوشهر در سال ۱۳۷۸ تحت شمارهٔ ۲۳۶۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
منظرهٔ شهر آمیزه‌ای از رنگ‌های سفید، زرد و قهوه‌ای است. بافت شهر بوشهر از حدود هفتاد سال پیش یعنی پس از جنگ جهانی اول رونق خود را از دست داده و مصالح مورد نیاز آن که از آفریقا و هند تأمین می‌شده کم‌تر در دسترس بوده و ساکنین اصلی شهر شروع به ترک آن و مهاجرت به سایر نقاط کشور کرده‌اند. پس از جنگ دوم جهانی این مساله شدت گرفته و پس از انقلاب اسلامی نیز با تخریب بیش از یک چهارم این بافت توسط ادارهٔ بندر سیر صعودی این مهاجرت و تخریب شدت چند برابر یافته و هم اکنون به صورت نیمه ویرانه‌ای درآمده‌است.
www.wikipedia.org
سه شنبه 10 بهمن 1391برچسب:پیشینه تاریخی بوشهر,پیشینه تاریخی,تاریخ,پیشینه,پیشینه بوشهر,پیشینه شهر بوشهر, :: 21:58 :: نويسنده : سمانه علیپور
بنای بوشهر به اردشیر ساسانی نسبت داده شده و نام اصلی آن «رام اردشیر» بوده‌است. گفته میشود که «رام اردشیر» به مرور زمان به «ریشهر» تبدیل شد. به نظر می‌رسد که بوشهر تحریف شده ریشهر- همان شهر قدیمی است. در عصر هخامنشی از تمدنهای بزرگ در ایران تمدن لیان بوده‌است که برخی به اشتباه نام آن را از نامهای بوشهر می‌دانند. هم اکنون نام خیابانی در بازار بوشهر به همین نام است طبق آثار کشف شده در منطقه باستانی هلیله و ریشهر نام این سرزمین ژرمانسیکا بوده‌است. همچنین در آثار باستانی شوش از این بندر نام برده شده‌است. در زمان اسکندر نام آن به موزامبری تغییر یافت.
نام دیگر اباشهر در زمان اردشیر بابکان به معنی شهر بابک و بعد از آن بوشهر به معنای شهر پایین بدلیل اختلاف سطحی که با ریشهر داشته‌است.
www.wikipedia.org
بندر بوشهر
دربارهٔ این پرونده آوایش راهنما·اطلاعات یکی از شهرهای استان بوشهر و مرکز استان بوشهر از استانهای جنوب غربی ایران است. جمعیت این شهر در سال ۱۳۸۵ خورشیدی بالغ بر ۱۶۱٬۶۷۴ نفر بوده‌است.
بندر بوشهر در بخش مرکزی استان بوشهر، در ارتفاع ۱۸ متری از سطح دریا و در منطقهٔ ساحلی خلیج فارس واقع شده و آب و هوای نیمه بیابانی گرم دارد. این شهر از سمت شمال، غرب و جنوب به خلیج فارس محدود شده‌است.
نام بوشهر در کتاب‌ها و اسناد تاریخی، تحت نامهای مختلفی نظیر «رام اردشیر»، «ابوشهر»، «لیان» و «ریشهر» به ثبت رسیده‌است.
بیشتر مردم بوشهر به زبان فارسی تکلم می‌کنند. بندر امروزی بوشهر را نادرشاه افشار در ۱۷۳۶ میلادی رونق دوباره بخشید. نام این محل پیش از آن ریشهر بود.
بندر بوشهر به خاطر عواملی مانند صیادی، وجود نیروگاه اتمی، کشتی سازی و صادرات از این بندر رونق اقتصادی گرفته‌است.
هم اکنون ۱۸ اسفند سالروز تأسیس مدرسه سعادت روز بوشهر نام گرفته شده است.
محل زندگی طوایف کرد مهاجر در استان های ایران
جغرافی‌دانان و مورخان اولیه، گروههای صحرانشین و نیمه‌صحرانشین ایرانی را نیز به عنوان کلی اکراد ذکر می‌کرده‌اند و منظور آنها لزوماً مردمان کردنژاد نبوده بلکه همه چادرنشینان و گله‌داران ایرانی غیر عرب و غیر ترک را به همین نام می‌خواندند.
طوایف کرد البرز مرکزی
گیلان
شهرستان رودبار و پیرامون ( شهرستان طارم، رودبار الموت، شهرستان سیاهکل و شهرستان تنکابن ) کانون کردنشین استان گیلان شمرده می شود؛ در نتیجه تیره های بزرگ کرد زبان به ویژه عمارلو در سرتاسر این نواحی حضور انبوه دارند.
از کنفدراسیون عمارلو تیره های زیر در شهرستان رودبار می زیند:
در بخش عمارلو شهرستان رودبار: عمارلو، قبه کرانلو، استاجلو، بیجانلو، بیشانلو، شمخانلو
در بخش مرکزی شهرستان رودبار (رحمت آباد): برامکله، حاتمی، پیراصلو، عمارلو
در بخش مرکزی شهرستان رودبار (گلوگاه): بهتویی، ولی یاری، باجلانی، چمشگزک و کلهر و رشوند
زنجان تا منطقه تاکستان قزوین
زعفرانلو، ارامانلو، کیوانلو، قراچورلو، عمارلو، شادلو، باوه نور و....
قزوین
طایفه چگنی، جلیلوند، مافی، رشوند، کاکاوند، باجلانی، پاپلی، قیاسوند، کرمانی، ولی یاری و.. کردهای منطقه تاکستان قزوین و (زنجان): زعفرانلو، ارامانلو، کیوانلو، قراچورلو، عمارلو، شادلو، باوه نور و....
کردهای مازندران
جهان بیگلو، ملانلو، دراره ده ساری: عبدالملکی و...، تیره‌های کلبادی، مسگر، اشکارگر، خواجه وند، در کلارشتاق شرف وند، کجور: طایفه لک، طایفه‌های قیاسوند، اصانلو، ایرانلو. کردهای گرگان: طایفه‌های حسنوند، کاکاوند، طایفه‌های کرد در کرد کوی: زعفرانلو، کاکاوند، جهانبگلو، عمرانلو، دوانلو، سپانلو، منوچهرلو، عرب خویشانلو، حسینلو، طایفه‌های کرد زیدی، باباکردی، کتولی و...
طوایف کرد در غرب ایران
کردهای آذربایجان غربی:
کردهای ماکو و خوی: ایل میلان، خلکانی، ایل جلالی، حیدرلو، و کره سنی و مامش
طایفه‌های ایل شکاک در سلماس، بیگ‌زاده در غرب ارومیه و...
کردهای منطقه نقده : ایل زرزا ایل هرکی، ایل سادات
کردهای منطقه پیرانشهر: پیران، مامش و منگور
کردهای منطقه مهاباد : ایل‌ها و طایفه‌های دهبکری، منگور، گورک، عثمان بیگی،و...
کردهای منطقه سردشت : ایل‌ها و طایفه‌های باسک کوله، بریاحی، پیشدری، کلاسی و ایل مکری و...
کردهای منطقه مرکور و ترکور ایل هرکی
کردهای کردستان:
کردهای بانه : طایفه‌های شهیدی، بهرام بیگی، احمدی، توکلی، لطف الله بیگی و...
کردهای منطقه سقز : فیض الله بیگی، گورک، تیله کوهی، جاف، سقز، کلالی و...
کردهای منطقه سنندج : طایفه‌های اردلان سنندجی: حبیبی، کلماسی، زند، آصف، اردلان، شاه ویسی، بابان، وکیل. صادق وزیری مسعود وزیری، معتمد وزیری، آصف وزیری، مردوخی و...
کردهای منطقه کامیاران: طایفه‌های کمانگر، لطف الله بیگی، شهیدی، کشککی احمدی.
کردهای کرمانشاه:
ایل‌ها و طایفه‌های : زنگنه، سنجابی، کلهر، گوران،قلخانی" قبادی، چوپان، کاوه، باباخانی، ولدبیگی، مصطفی سلطانی، کانی سانی.
کردهای منطقه جوانرود : ایناخی ،کلاشی، میر عبدلی،تایجوزری،ولدبیگی، رستم بیگی، باباخانی و...
کردهای ایلام:
ایل ارکوازی، ایل کرد، ایل ملکشاهی، شوهان، ایل خزل، کلهر و طوایف علی شروان، دهبالایی، ریزه وند و زرگوش.
کردهای لرستان:
ایل و طایفه‌های حسنوند، کاکاوند، کولیوند، یوسفوند، دلدوند، تاج وند، مظفروند، باریکوند.
کردهای همدان تا ملایر: طایفه‌های زنگنه، زند، لک و بهتونی (بتونی) و...
طوایف کرد در ایران مرکزی
کردهای دماوند و خوار و ورامین: طایفه‌های کردبچه، جاوان (جابان)، شادلو، زعفرانلو، ، ایزانلو، .
کردهای استان سمنان(در شاهرود): چگنی، رشوند.
کردهای گرمسار شامل دو طایفه شادلو و قراچورلو می باشند. تاریخ استقرار آنها به سال ۱۰۰۶ هـ.ق که حرکت تاریخی کرد از جنوب قفقاز به آذربایجان و از آنجا به خوار و ورامین و از آنجا به خراسان انتقال یافته اند، می رسد. برخی از قراچورلوها و شادلوها درخوار و ورامین اسکان یافته اند. کردها در روستاهای حسین آباد کردها، علی آباد، قلعه خرابه و جلیل آباد ساکنند. مسعود کیهان در سال ۱۳۱۱ هـ .ش تعداد آنها را ۱۲۰ خانوار نوشته است.
طوایف کرد در جنوب ایران
کردهای خوزستان و چهارمحال و بختیاری:
طایفه‌های کرد و کرد زنگنه در نواحی باغ ملک که امروز به گویش بختیاری تکلم می کنند.
[۲][۳]
کردهای استان فارس : در تاریخ نام بیشتری از آنها بوده و امروزه تنها در برخی روستاهای توابع کازرون مانند عبدو[۶] و کرون[۶] باقیمانده اند. زبانشان حالتی میان فارسی و کردی دارد اما ویژگیهای زبان کردی و اصطلاحات کردی در میانشان رایج است. برخی از طوایف کوهمره سرخی نیز کرد تبار می باشند که زبانشان ویژگیهای زبان کردی را دارا است. [۷]
در حال حاضر در استان فارس، گروهی از کردها زندگی می کنند که خود را کرونی می نامند این گروه در حدود ۱۰۰۰ خانوار هستند که در روستاهای شیراز و کازرون و سپیدان زندگی می کنند. سه روستا صد در صد کرد و ۱۱ روستای مشترک با فارسها. اینها به زبان کردی کرمانشاهی صحبت می کنند. ۱۷ خانوار از کردهای شیراز هنوز کوچ روی می کنند. در لارستان فارس ۱۰ هزار نفر کرد هستند که پیرو مذهب اهل سنت شافعی بوده اند. [۸]
از طایفه‌های کرد پارس، که نام آنان در متون قرون اولیه اسلامی درج شده، برخی تاکنون پابرجا هستند. طایفه‌های شش گانه سرخی (سهری و سهرکیه مندرج در متون فوق) و مهرکی و بککی، که در منطقه کوهمره سرخی می‌زیند، بازماندگان «اکراد پارس» عهد ساسانی اند.
کردهای کرمان:
طایفه‌های بامری در جبال بارز، لک در پاریز، خواجوینی (خواجه وند) و افشارقاسملو (قاسم اولادی).
ردپای کردهای کرمان تا کهنوج و بم هم دنبال شده است. مهنی ها در سیرجان و رفسنجان هستند؛ در دامنه کوههای بارز.
کردهای استان بوشهر:ایل زنگنه استان کرمانشاه در مرکز وشمال این استان واقع شده اند.
طوایف کرد شرق ایران
کردهای بلوچستان:
طایفه‌های سهراب زایی، مصطفی زایی، میرابلوچ زایی، گدازایی، شه کرم زایی، الله رسان زایی، جمال زایی، کمال خانی زایی، علم خان زایی، درزاده، غلام رسان زایی، شهدادزایی، سید خان زایی، سالار زایی، علما خان زایی، میریحیا زایی، مرادزایی، گل محمود زایی، ناگزی زایی شهمراد زایی، گنگدازایی، بولگاک زایی، متیم زایی، عجب زایی، کرم زایی، ناروزایی.[نیازمند منبع
]
کردهای خراسان:
در استان خراسان شمالی و قسمت‌هایی از خراسان رضوی نیز مناطقی وجود دارند که مردم در آن مناطق به زبان کردی صحبت می‌کنند که از این میان می‌توان به مناطق: اسفراین، بجنورد، شیروان، قوچان، درگز، چناران و باجگیران اشاره نمود. مردم کردتبار[نیازمند منبع] این مناطق بنا به روایت تاریخ از ایل افشار هستند که در زمان شاه عباس از منطقه غرب دریاچه اورمیه به این نواحی برای محافظت از مرزهای ایران کوچ داده شدند و بنا به روایتی دیگر شاه شاه عباس آنان را به خاطر تضعیف سرکشی خان‌های کرمانجی و استفاده از آنان در مقابله با حملات بی‌امان ازبکان به خراسان بزرگ کوچاند.[۵]
طوایف زعفرانلو، ارامانلو، سعدانلو، کیوانلو، عمارلو، شادلو، بچاوند، باوه نور در قوچان که همگی از ایل بزرگ حسنلو هستند، کاوانلو در رادکان، دوانلو در مزوج و بجنورد، عمارلو در نیشابور، ایزانلو و عمرانلو در شیروان، شیخ امیرانلو، سووانلو، پیچپرانلو، شاملو، بهادرانلو در قوچان، پالکانو در جیرستان، پهلوانلو در باجگیران، توپکانلو، تیتکانلو، حمزه لو، رشوانلو، رودکانلو، زیدانلو در قوچان و بجنورد و درگز، سیوکانلو در اوغار، کم کیلانلو در باجگیران، سپرسپرانلو در جیرستان، شهرانلو، دولت خانی و شیخکانلو در اوغار و چناران و قاسملو در اسفراین در درگز، طایفه‌های شیخوانلو، باچوانلو، قراچورلو، زیدانلو، مادانلو (بادانلو)، کیکانلو، پالکانلو، کیوانلو، زنگنه، تورانلو، دوله شانلو، ارتکانلو، بریوان لو، چگنی، صوفیانلو، بادلو، کپکانلو، گوشانلو، گیلانلو و...
کلات: اردلان، شارلو، گوشانلو، ترسانلو، بادللو و... ایل‌ها و طوایف دیگری را می‌توان نام برد که در سراسر ایران پراکنده‌اند، که یادآوری آنها نیز بتدریج صورت میگیرد.
توپکانلوها یکی از گروههای کُرد پراکنده در استان خراسان هستند که خود را (توپان) می‌نامند و توپان را واژه‌ای کردی به معنای انبوه جمعیت یا درخت می‌دانند. برخی این معنا را به سبب پرجمعیت بودن توپکانلوها در میان عشایر خراسان دانسته‌اند. [۹] این احتمال وجود دارد که چون این ایشان در صنعت سر رشته داشته اند توپچی، توپ‌های جنگی بوده اند.
بنابر شواهد تاریخی خاستگاه اصلی توپکانلوها به احتمال قوی مناطق غرب ایران و کردستان بوده است. آنها نیز مانند دیگر گروههای کرد خراسان به تدریج در دورهٔ حکومت شاه اسماعیل اول (۹۰۷-۹۳۰ق/۱۵۰۱-۱۵۲۴م)، شاه عباس اول صفوی (۹۹۶-۱۰۳۸ق/۱۵۸۸-۱۶۲۹م) و نادرشاه افشار (۱۱۴۸-۱۱۶۰ق/۱۷۳۵-۱۷۴۷م) برای مقابله با ترکمنها و ازبکها به سرحدات شمال شرق کشور کوچانده شدند. [۱۰] و در نواحی چکنه، مشهد، جوین، نیشابور، دشت تقی، درگز، قوچان، شیروان، سرخس، اسفراین و بینالود استان خراسان اسکان یافتند .
درگذشته شمار بسیاری از توپکانلوها کوچنده بودند و میان نواحی ییلاقی دامنهٔ کوههای شاه‌جهان و آلاداغ، حاشیهٔ رودخانهٔ اترک و نواحی اطراف مراوه تپه و نواحی قشلاقی اطراف سرخس، کشف‌رود و مزدوران کوچ می‌کردند . ایوانف که در اوایل سدهٔ ۲۰م در میان کردهای خراسان بوده است، از گستردگی کوچ توپکانلوها و اتحاد و همبستگی آنها در کوچ اظهار تعجب می‌کند و می‌گوید: کوچ توپکانلوها که چند هفته در مسافتی طولانی طول می‌کشید، بیشتر بدون پیشامدهای ناگوار و دزدی خاتمه می‌یافت . امروزه بیشتر توپکانلوها یکجانشین شده‌اند و در روستاها و شهرها اسکان یافته‌اند، اما شمار اندکی از آنها هنوز میان دهستانهای شهرستانهای اسفراین، بجنورد، برد اسکن، چناران، درگز، سبزوار، سرخس، شیروان، طبس و... استان خراسان ییلاق و قشلاق می‌کنند (سرشماری، جمعیت، ۵۴-۷۱).
زبان مادری توپکانلوها مانند گروههای دیگر کرد خراسان، کردی، و احتمالاً از دستهٔ گویشهای مُکری بوده است. درآمیختگی و همزیستی کردهای خراسان با همسایگان ترک و ترکمن در چند صد سال گذشته، سبب شده که بسیاری از عناصر فرهنگ کردی گروههای قومی کُرد، از جمله زبان، جایش را به زبان و فرهنگ ترک و ترکمن بدهد؛ از این‌رو ایوانف شناسایی هویت کردهای خراسان را مشکل دانسته است و آنها را ترک‌زبانان یا ترکمن‌شده‌هایی می‌داند که رفته رفته هویت کردی را از دست می‌دهند. [۱۱] ایل افشار که در بالا اشاره شده از ترکان افشار اورمی هستند که توسط نادر شاه افشار در تاریخ ۱۱۴۲ ه.ق به ریاست کوسه احمدلوی افشار ارومی از شهر اورمیه کوچ داده و در منطقه ابیورد خراسان ساکن شده اند اینها اصالتاً از ترکان افشار اورمیه می باشند[۱۲]
منابع
↑مصطفی تقوی مقدم در کتاب تاریخ سیاسی کهگیلویه، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، ۱۳۷۷
↑
سه شنبه 10 بهمن 1391برچسب:, :: 1:52 :: نويسنده : دکتر محمد کامیاب
شةوي عاشقان( شب عاشقان) ــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــــ
جعفر رشادت
مةرهةمي زام و قةراري دپ بريندارانة شةو
خةپوةتي شيرين و جصذواني ئةويندارانة شةو
رازي عيشق و شةونمي فرمصسکي ضاوي عاشقة
ناپة و ئاهي دپي ثأدةردي دةروصشانة شةو
ضؤن نةطرييم من بة کوپ، شصواوة لصم أؤذ و شةوم
بؤ تةوافي أؤذي رووت شصواوة و سةرطةردانة شةو
خةرمةني ذينم بة بادا ضوو بة دةس هيجراني تؤ
من دةسووتصم و شةميش بؤ حاپي من طريانة شةو
شةوقي أوويي تؤية رووناکي دپي سةوداسةرم
بؤ تريفةي ماهي أووت ضةن بص‌سةروسامانة شةو
ترجمه:
مرهم آلام و قرار دلهاي خسته است شب
خلوتي شيرين و ميعاد عاشقان است شب
راز عشق و شبنم ديدة دلشد‌گان
ناله و آه دل پردرد درويشان است شب
چگونه نگريم مني که روز و شبم را بازنمي‌شناسم
بهر طواف خورشيد روي توست که شب سرگردان است
خرمن هستي‌ام را هجران تو به دست باد سپرد
من مي‌سوزم و شمع نيز بر حالم مي‌گريد شب
شوق ديدار روي تو روشني‌بخش دل سودايي من‌است
بي فروغ ماه رويت، جلوه و جلايي ندارد شب
منبع:www.p30city.com
سه شنبه 10 بهمن 1391برچسب:شعر,شعر کری,کرد,کردی,شعر شب عاشقان,شب عاشقان,عاشقان,شةوي عاشقان,شعر شةوي عاشقان, :: 1:28 :: نويسنده : دکتر محمد کامیاب
دياري ياران( ارمغان ياران)
ــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــ شاعر:عزيز الي
درووني ثأ شؤر و تاسةم
هةوارطةي يادي يارانة
هةموودةم بة يادي ئةوان
هةرصمي دپ طوپبارانة
ياراني تامةزرؤي ضاکة
ئةوينداري جواني و ثاکي
ئةوانةي بصزار بوون لة شةو
باپيان طرت بةرةو أووناکي
ئةوانةي لة أصي باوةأيان
لة دنياي روون ضاويان ثؤشي
تاپ بوو لايانذياني ديلي
خؤشاوي هةرمانيان نؤشي
کاتص زستان هاتة زصدمان
داطيري کا بة يةکجاري
ياران بة سينةي ثأطوپيان
بةهاريان هصنا بة دياري
ياراني کؤض کردوو ئصستا
طةرضي بة أةنط لصمان‌دوورن
دانيشتووي مةپبةندي نوورن
هصزي هةناو، سؤماي ضاون
درون سرشار از شور من
گلگشت ياد ياران است
هردم از برکت ياد آنان
سرزمين دل، گلباران است
ياران شيفتة نيکي
عاشقان زيبايي و پاکي
آنها که از شب بيزار بودند
و به سوي نور پرواز کردند
آنها که در راه ايمانشان
نيروي جان و روشني ديدة مايند
زندگي باذلت به مذاقشان تلخ آمد
شربت جاودانگي نوشيدند
آنگاه که زمستان به خاک ما تاخت
و خواست که آنرا تسخير کند
ياران با سينه‌هاي پرگل خود
بهار را به ارمغان آوردند
ياران سفرکرده ما اکنون
در سرزمين نور مسکن گزيده‌اند
اگرچه به ظاهر از ما دورند
چشم از خوشي‌هاي دنيا پوشيدند
منبع:www.p30city.net
سه شنبه 10 بهمن 1391برچسب:شعر,شعر کری,کرد,کردی,دیار,دیاریاران,ارمغان یاران,یاران, :: 1:26 :: نويسنده : دکتر محمد کامیاب
بةهاري کوصستان( بهار درکوهساران)
شاعر : استاد هيمن
بة لةنطصزة بة باران
بة شنةباي بةهاران
توانةوة وةک جاران
کةوي بةفري نيساران
·
دةشت وضيمةن رازاوة
کصو و بةندةن نةخشاوة
زؤنط و ضصنکة ذياوة
طيا سةري ثصوة ناوة
·
وةنةوشةي جواني خؤشبؤ
هاتة دةر لة لصوي جؤ
دار دةري کردووة ضرؤ
کةروصشکةي کرد طةنم و جؤ
·
سوصسن و بةيبوون و شلصر
رواون لة جصطةي زةنوصر
قةپبةزي بةست ئاوهةپدصر
شةثؤلان دةدا ئةستصر
·
بذوصنة هةموو وپات
زيندوو بؤتةوة ماپات
جةنطةي بانةمةأص هات
بةرةو کوصستان ضوو خصپات
·
ئةو ترؤثک و نشيوة
ئةو ياپ و خأ و شيوة
لة طوصن بةهةشت خةمپيوة
کص مةپبةندي واي ديوة؟
ترجمه :
رگبارها و باران‌‌هاي پياپي
و نفس نسيم بهاري
پوشش ستبر برف کوهساران را
بار ديگر آب کرد
·
دشت و دمن آراسته شد
کوه و صخره نقش و نگار گرفت
مرداب‌ها و تالاب‌ها باز جان‌گرفتند
و گياهان خودرو از هر سو بردميدند
·
بنفشة زيباي خوشبو
بر لب جوي خودنمايي مي‌کند
درختان جوانه زد‌ه‌اند
و کشتزارهاي گندم و جو موج مي‌زنند
·
سوسن و بابونه و شقايق
در دامنه‌هاي سرسبز شکفته‌اند
آبشارها کف‌آلود و خروشانند
و برکه‌ها و آبگيرها سرشارند.
·
همه‌جا سرسبز است
دامها زندگي را از سرگرفته‌اند
موسم رفتن به ييلاق فرارسيده
و عشاير راهي کوهستان شده‌اند.
·
هرچه بلندي و پستي است
هرچه دامنه و گردنه و دره است
همانند بهشت آراسته شده است
چه‌کسي چنين سرزميني ديده‌است؟
منبع:p30city.net
سه شنبه 10 بهمن 1391برچسب:شعر,شعر کری,کرد,کردی,شعر بهار در کوهستان,بهار,بهار در کوهستان, :: 1:24 :: نويسنده : دکتر محمد کامیاب
خيري خودا ____________________________________________________________ __________________________________________ شاعر : عزيز الي
لة ثةسني خؤشةويستي خوادا
ئةي خصــري خودا ، سوورطوپي بص‌خـاري مني تؤ*
ئةي بةختي کةوي ، خؤري شةوي تاري مني تؤ
خةلكي هةموو تـيـنـوون و تـراويـلکةية بـةشيان *
بــاخـي بـةبـةر و سصـبــةر و جــؤبــاري مـني تؤ
بـصـضارةيـة هــةرکـةس دپـي نـامــؤ لـة ئـةوين بـص *
لــةم سـةردةمـي نـامـؤيـي‌يـةدا ، ضـاري مـني تؤ
سـةرمـةستم ودةربــةستي طــرص و بـةرطـري أص نيم *
بــاوي قــةدةمـم خـؤشـة کة وشيـاري مني تؤ
ســـةد أا بـــة ثــةلامــاري بــةپا أصــکي زةوي بـــم *
بــؤ کــؤشـشـي أابــوونــةوة بـأيـاري مـني تؤ
بــا بــةردي أک و کـيــنـة لــة هــةرلاوة بــبــارص *
شـووشـةي دپـةکـةم ســاغــة کـة دپـداري مني تؤ
طــوص نــادةمــة زستــان کـة وپاتي سـأ و کـأ کـرد *
واتــةت طــوپـة ، زارت طـوپــة ، طـوپـزاري مني تؤ
ترجمه :
موهبت الهي
اي موهبت ا لهي ، ،گل بي‌خار مني تو
اي بخت موافق ، خورشيد شب تار مني تو
ديگران تشنه‌اند و نصيبشان سراب است1
باغ پربار و سايه‌سار و جويبار مني تو
بيچاره‌است هركه دلش با عشق بيگانه‌است
در اين عصر بيگانگي چارة كار مني تو
سرمستم و ازدرشتي و ناهمواري راه غم ندارم
خوش گام برمي‌دارم چراكه هشيار مني تو2
بگذار از هرسو سنگ كينه و دشمني ببارد
آبگينة دلم در امان است زيراكه دلدار مني تو
گوشم بدهكار زمستان نيست كه افسردگي و خموشي مي‌آورد
كلامت گل است ، دهانت گل است ، گلزار مني تو
صدبار اگر از هجوم بلا نقش زمين گردم
باردگر برخاستن را ، عزم استوار مني تو
سه شنبه 10 بهمن 1391برچسب:شعر,شعر کری,کرد,کردی,شعر خیری خودا,موهبت الهی,, :: 1:22 :: نويسنده : دکتر محمد کامیاب
غزلي از رضا جمشيدي
(شاعر توانای کرد)
براي رمضان
اي صاحب ما،ما همه مهمان شماييم
يك لحظه بفرما بده تا زود بياييم
دستور بده سفره ي افطار بچينند
چون تشنه ي يك لقمه ي آن آب و غذاييم
بر سفره ي احساس تو صد جور غذا هست
ما بنده ي بيچاره ي لبريز گناهيم
كوتاه شده باده ي ما از مي نابت
ما كاسه بدستيم كه محتاج دعاييم
آنهم به در خانه ي آباد تو يارب
كاري نكني پيش تو با ناز نياييم
شرمنده ولي ما كه به جز خانه ي سبزت
جايي كه نداريم فقط پيش شماييم
يك ماه قرارست مزاحم بشويمت
هي ورد زبانم شده »مهمان خداييم«
منبع:kordijnoob.blogfa.com
نامهای دختران
ئ
ئادان (آدان: زمین حاصلخیز)
ئادار (آدار)
ئاران (آران: قشلاق)
ئاردا (آردا: نام فرشته‌‌ای در آیین زردشت)
ئارژەن (آرژَن)
ئاریمان (آریمان)
ئارینا (آرینا: آریایی)
ئاشتی (آشتی)
ئاگرین (آگرین: آتشین)
ئالووس (آلوس)
ئالین (آلین)
ئاڤان (آوان: نام کوهستانی در کردستان)
ئاڤزەن (آوزَن)
ئاڤبین (آوبین)
ئاڤشین (آوشین)
ئاڤین (آوین)
ئارگۆن (آرگُن: به رنگ آتش)
ئاژار (آژار: محصول زمین)
ئاژنا (آژنا)
ئاژوان (آژوان)
ئاژین (آژین: زِبر)
ئاساره (آساره: ستاره)
ئاسکۆڵ (آسکُل: بچه آهو)
ئاسمین (آسْمین: یاسمین)
ئاشناو (آشْناو)
ئالشک (آلِشک: شب‌بو)
ئالیا (آلیا: غنچهٔ گل)
ئاڵا (آلا: پرچم)
ئاماژه (آماژه: اشاره)
ئامێز (آمِز: آغوش)
ئایرین (آیرین: آتشین)
ئەتوون (اَتون)
ئەدگار (اَدگار)
ئەردەلان (اَردلان: نام ولایتی در کردستان)
ئەردەم (اَردَم)
ئەرمین (اَرمین)
ئەرنەواز (اَرنَواز)
ئەزموون (اَزمون: امتحان)
ئەژین (اَژین)
ئەسرین (اَسرین: اشکین)
ئەستی (اَستی)
ئەلەگەز (اَلَگَز)
ئەنوا (اَنوا: پناه)
ئەورین (اَوْرین)
ئەوین، ئەڤین (اَوین: عشق)
ئینانا (اینانا: الههٔ عشق)
ئێلیان (اِلیان)
ب
بادا (بادا)
بارین (بارین: باریدن)
بازیان (بازیان)
بازین (بازین)
باژیلان (باژیلان، عشیره‌ای از کُردها)
بانوورام (بانورام)
بانە (بانه: فلات، نام شهری در استان کردستان)
باوان (باوان)
باوێژان (باوِژان)
بانیا (بانیا)
بریا (بِریا: کاش)
بۆژانە (بُژانه: گلی خوشرنگ)
بۆنە (بُنه: مناسبت)
بووژان (بوژان: احیا)
بەدەو (بَدَو: زیبا)
بەرافین (بَرافین)
بەرامە (بَرامه: بوی خوش)
بەدڵ (بَردل: محبوب)
بەربانگ (بَربانگ: افطار)
بەرسنا (بَسنا: )
بەرسین (بَرسین: )
بەرکەن (بَرکن)
بەرما (بَرما)
بەروار (بَروار: نام کوهستانی در کردستان)
بەژنا (بَژنا)
بەژین (بَژین)
بەسیلە (بَسیله)
بەفران (بفران: برفان)
بەفرین (بَفرین: برفی)
بەناز (بَناز: نازنین)
بەنەدەن (بَندَن: کوه)
بەوران (بَوران)
بەھیا (بَهیا)
بەیان (بَیان: بامداد)
بیارە (بیاره)
بێری (بِری: شیردوش)
بێریڤان (بِریوان: شیردوش)
بێژا (بِژا)
بێژان (بِژان)
بێژین (بِژین)
بێستان (بِستان: بوستان)
بێشەنگ (بِشَنگ)
پ
پاراو (پاراو)
پاکان (پاکان: نیکان)
پاکانە (پاکانه: تبرئه، مبری)
پاکاو (پاکاو)
پاکینە (پاکینه)
پرووشە (پُروشه: دانه‌های ریز برف)
پڕژین (پُرژین)
پڕناز (پُرناز)
پژال (پژال: جوانهٔ نازک)
پەرژین (پَرژین: پرچین)
پەرگوڵ (پَرگُل)
پەروە (پَروه)
پەرەنگ (پَرَنگ)
پەژنا (پَژنا)
پەسار (پَسار: نسار)
پەسنۆ (پَسنو)
پەسیرە (پَسیره)
پەلەک (پَلَک)
پەلشین (پَلْشین)
پێتۆ (پیتو)
پیفۆک (پیفُک)
پێلوو (پِلو: پلک)
ت
ترووسکه
ترلال (زیبا،نوعی اسب)
توار (نوعی ریسمان و کردی به معنای پرنده)،نام محلی در دوسیور کشور فرانسه )
تووشیار (اشعه ی خورشید)
تانیا
تارا (=ستاره، اصل این واژه بابلی است که به زبان هندی و زبان فارسی راه یافته[نیازمند منبع])
ج
جیهان
چاوجوان (زیباچشم)
چاورەش (سیەچشم)
چکاوک (نام پرندەای)
چنور (نام گلی خوشبو)
چرو (غنچە)
چیمەن (سبزه و طبیعت)
چوپی (نوعی رقص کردی)
خ
خەزال (غزال)
خەزیم
خوزگه (آرزو، حسرت)
خوناو (باران آهسته و دلپذیر)
د
دامینه (دامنه ی کوه)
دایان (مادر،جمع مادران،دایه)
دلژین (باصفا زندگی کردن)
زانا (دانا)
دیلان (نوعی رقص کردی)
دلنیا (دلگرم و مطمئن)
دلووان (مهربان)
دیانا (نام شهری درعراق، نام الهه رومی)
دیمەن (چشم‌انداز)
دژئاگر(آتش قلعه)
ر
رازاوه (آراسته،تروتمیز)
راژانه (نام گیاهی داروی)
روجا (آفتاب،در پارسی میانه مورد استفاده قرار میگرفت)
روجیار (جمع آفتاب)
روژآوا (غروب، غرب)
روژا (روزها)
روژان (روزها)
روژانو (روز نو)
روژبین (راهنما و هدایت کننده روز)
روژدا (مادر زندگی)
روژه (الماس)
روژیار (میانجی روز و روشنایی)
روژیا (یکی از روزها)
روژیتا (مانند روز و روشنی)
روژینا (چشم انداز روشنایی،روژین)
روژ (خورشید) Roj
روژین (خوروَش)
روناک (روشنا)
ریژنه (باران تند در هنگام آفتاب)
روناهی (تابناک)
رونیاس (روناس)
ریژین (هوش)
ز
زارا (پسندیده)
زریان (بادجنوب)(بهمن)
زوزان
زیرین
ژ
ژوان
ژیانا (زندگی،حیات)
ژین (زندگی)
ژینا (زندگی)
ژیلا
ژینو (زنده)
ژیار
ژیوان (زی بان/بانی زندگی)
ژینوس
ژه نیار
ژاله
ژیله
س
ساریژ
سایدا
سروه
سادیا
سوژین
سازان
سەیران
سکالا
سروشت (طبیعت)
سروه (نسیم)
ستران
سنور(مرز)
سوزان
سوکار (نام کوهستانی در کردستان)
سوماه (روشنایی)
سوما( نام منطقه ایی در ارومیه سرمه چشم)
ش
شاین (شاهدانه)
شنیان (وزیدن نسیم،آرزو کردن،خنده نوزاد)
شونا (نوعی گیاه،اثر)
شیلان (نسترن)
شلیر (۱. سوسن ۲. لاله)
شوخان (=شوخ و شنگ)
شنو (اشنویه)
شنه (نسیم آرام و دلپذیر بهاری)
شەپول (موج، آبخیز)
شەمام
شەرمین
شەوبو
ف
فرمیسک (=اشک)
فینک (=خنک و دلچسب)
ق
ڤیان (=عشق)
ک
کازیوه (سپیدی صبح تا آنجا که همه افق را فراگیرد)
کیژان (جمع دختران)
کالێ (=دختر چشم آبی با گیسوان طلایی)
کانی (=چشمه)
کەژال (=آهو، گونەای از واژه خەزال=غزال، اصل این واژه عربی است.)
کویستان (=کوهستان)
کوردستان (=کردستان)
گ
گلاریس (زلف تابیده،موی بافته شده به زیبایی و آراستگی)
گیوا (جذاب و گیرا)
گلاره(چشم،حبه ی انگور)
گەلاویژ (ستاره شباهنگ،نوعی ستاره که درشبهای تابستان نمایان میشود)
گولاله (لالە،گل)
گزنگ (پرتو خورشید)
م
مژان (مژگان،مژه)
میدیا (سرزمین ماد)
مزگین (مژده)
مهرایین
ن
نینا (اینها)
نازار(دوست داشتنی)
نالین
ناسکی
ناسکول
نساره
نەشمیل (زیبا و دلکش،خوشگل،زیبا اندام)
نه شمین
نەرمین (دلپذیر، مهربان)
نیاز (دعا)
نیان (لطیف، دلپذیر)
نیشتمان (میهن،دیار)
و
وارش (بارش)
وینه (تصویر،عکس،منظره)
وه نه وشه (نوعی گل)
ه
هالان (ویژیگی دختر به لخاظ زیبایی،سروصدا)
هانا (امید،بینایی،خواهش)
هانه (تحریک کردن، اینک)
هایا (هوشیار،زیرک و باهوش)
هورا ( درکردی غوغا و در اوستایی به معنایی نوشیدنی مست کننده یادشده است.)
هورین (صدای جریان شدید آب)
هیدی (آرام،صبور)
هیدیکا (به آهستگی)
هاوین (تابستان)
هەلاله (لاله)
هیرو (گل ختمی)
دو شنبه 9 بهمن 1391برچسب:نام دختر,نام کردی,نامها,نامهای کردی,کرد,کردی, :: 1:8 :: نويسنده : سمانه علیپور
نامهای پسران
ئا
ئاراز (آراز: اَرَس)
ئاسو (افق)
ئاسوس
ئاکار
ئاکام (عاقبت، سرانجام)
ئاکو (قلهٔ کوه)
ئاگرین (آتشین، نام یک کوهستان)
ئالان بلند، با حرمت، سخن دلنشین (نام کوهستانی در کردستان)
ئاوات (امید)
ئارتین ( شعله و گرمای آتش)
ئارمین ( منسوب به آرام-پسر کیقباد)
ئازا ( دلاور، همریشه با آزاد)
ئەگید ( دلاور، اصل این واژه ترکی است)
ئەلەند ( تیغ آفتاب، نخستین پرتو بامدادی خورشید)
ئەردەلان ( اردلان)
ئەردەوان ( اردوان)
ئەژدەر ( اژدر)
ئەویندار ( عاشق)
ئاهورا
آ
آرشین
آمیار
آوات
افران
اورامان
ب
بریار (عهد و پیمان)
باگرو ( تندباد)
باهوز ( گردباد)
بەلین ( پیمان)
بەهیز ( نیرومند)
بەرزان ( بلندپایه)
بەرهەم ( ثمرە)
بەتین ( آتشین)
بهنوش (گوارا، بهترین نوش دارو)
بلیسه ( شعله، اخگر)
بلیمەت ( دلاور)
بروسک ( جرقه)
بروا ( ایمان)
بریار ( تصمیم)
بوران ( بوران)
پ
پارسیا (اهالی پارس)
پەژار (افسردەدل)
پەشیو (هراسان و افسردەدل «همریشه با پژمان»)
پشتیوان (پشتیبان)
پشکو (شکوفە)
پیشەنگ
خ
خوشناو (نامدار،نیک نام)
د
داژیار (روزی ،قدرت)
داوین (دامنه کوه)
دالاهو (برگرفته از کوهی در کرمانشاه)
دانیار ( بخشندە)
دارا
دەرسیم (برگرفته از منطقه درسیم در ترکیه)
دیار (دیار، پیدا)
دیاری
دیلمان(برگرفته از سرزمینی که مابین گیلان و مازندران قرار دارد)
دیمەن (چشم‌انداز)
ر
راژور (جایی بالا،حاکم)
روژیار (آفتاب،زمانه)
روژمان (اندیشه نورانی،مانند روز)
روژهات (روزها)
راژان
راویژ(تدبیر)
روژند(نور خورشید)
رامان (در شگفت )
ریبوار (رهگذر)
ریوان (رهگذر)
ریباز (راه و شیوه)
ریناس (رهشناس)
ریبین (رهشناس، دورنگر، راهبین، دوراندیش، آینده نگر)
ریبین (دورنگر، راهبین)
ریکەوت (کردی)
ریزان (وارد، ماهر)
رزگار (رستگار، آزاد)
روژان
ز
زاگروس (زاگرس اصل این واژه یونانی است.)
زال (حکمران، چیره)
زانا (دانا)
زانیار (دانشور)
زمناکو (نام کوهستانی در کردستان)
زیلان (کردی)
زوران (تلاش، کشتی)
زوراب (کردی)
زریان (نام یک نوع باد)
زیبار
زەردەشت
ژ
ژیار (زندگی شهرنشینی)
ژیکان (قطره ی باران)
ژیوار (زندگی)
ژاوەرو (ژاورود)
ژوان (گفتگوی عاشقانە)
ژیر (هوشمند، همریشه با واژه «زیرک»)
ژیلەمو (اخگر)
ژیوار (تمدن)
ژیوان(نگهبان زندگی)
ژیهات (کاردان، ماهر)
ژیهات (شایسته،لایق)
س
ساکو (کوه بدون گیاه،ساده و بی آلایش)
سایمان (مانند سایه)
سوران (نام یکی از منطقه های وسیع کردستان همچنین با اضافه شدن+ی=سورانی ؛نام یکی از لهجه های معروف در کردی)
سیپان (بلندی مانع باد، نام دوکوه در کردستان)
سارو
ساکار (پاک و ساده)
ساکو
سامال
سه یوان(کوهی در ایلام)
سامرەند
سەردار (سردار)
سەنگاو
سەرکەوت (پیروز)
سەرکو
سیامه ند
سیروان (نام رودی در منطقه هورامان تخت - کردستان)
سوران (نام نوعی لهجه ی مادری کردی سورانی - کرد سوران)
سردشت (به مکانی رویایی گفته میشود همانند بهشت سرسبز،نام شهری کردنشین در آذربایجان غربی)
سیوان (سایبان،چادر)
سیروان
ش
شالیار (همدم شاه )
شاهو
شیروان
شمِال
شیرکو
شورش
شیوان
شوان
شڤان
ک
کاویار (مراد،آرزو)
کژوان (کوهنورد)
م
ماردین (نام یکی از شهرهای کردستان ترکیه)
ماژان (بزرگان،همچنین مکانی در شهرستان بیرجند)
میدیا(سرزمین ماد که محل تولد زرتشت است )
ن
نیهاد (نهاد،هدف و مسیری)
و
وانیار (باسواد)
وارو (رهگذر)
ه
هژار (بینوا،فقیر،تنگ دست)
هژیان (ارزنده،شایان ارزش)
هیرش (یورش،هجوم و حمله)
هیژا (گرامی)
هیمن (آرام)
هیوا (امید)
هاوری ( همراه)
هاوراز (همراز)
هەلمەت (هجوم ناگهانی، دگرگون‌شده واژه عربی حَملة)
هەژار (ندار و فقیر)
هیمن (متین،نجیب)
هەلکەوت (فراز-رونده، چیره)
هەلگورد
هەلو (آله، عقاب)
هەردی
هەورام (برگرفته از اورامانی، نام مردمی از سرزمین دیلمان که به غرب ایران مهاجرت نمودەاند)
هەوراز ( فراز و نشیب)
هیژا ( گرامی، محترم)
هیرش (یورش)
هیوا ( امید)
هوزان (آوازەخوان)
هومەر
هیدی (آرام،ساکت)
هەندرین ( نام کوهستانی در کردستان)
هوگر ( علاقەمند)
تمام سرزمین کردستان پس از امپراتوری ماد تا سال ۱۵۱۴ میلادی یک ایالات مستقل در مجموعه ی سرزمینی ایران بود. در جنگ چالدران که بین نیروهای شاه اسماعیل اول صفوی و سلطان سلیم اول عثمانی در سال ۱۵۱۴ میلادی انجام گرفت بر اثر شکست ایران، بخشی از سرزمین کردستان از ایران جدا شد و نصیب عثمانی گردید. امپراتوری عثمانی سالها بر بخش جدا شده سرزمین کردستان از ایران، فرمان‌راندند تا اینکه با پایان جنگ جهانی اول و نابودی امپراتوری عثمانی متصرفات آن: سرزمین کردستان، سرزمینهای عربی، آسیای کوچک و بالکان تدریجاً تقسیم و یا مستقل گردیدند. بخش جدا شده سرزمین کردستان از ایران، در نقشهٔ جغرافیای امروزی در سه کشور ترکیه، عراق، و سوریه قرار میگیرد.
موسیقی کردی به موسیقی و ترانه‌های مردم کردیزبان گفته میشود.
یک پژوهشگر موسیقی کردی براین باور است که انگیزش پیدایش موسیقی کردی در راستای حفظ زبان ادبیات، فرهنگ، سرگذشتها و در مجموع تمدن و پیشنیه کردها بوده است. موسیقی هاموید (فولکلور) کردی از سه بخش افسانه‌ها، حکایتها و داستان‌ها تشکیل شده است.
افسانه ها
پیدایش موسیقی کردی مثل اکثر قومها و ملت‌های دیگر از افسانه‌های کردی شروع شد که در این قسمت، افسانه‌ها در قالب ترانه‌های کردی گفته می‌شوند و این ترانه‌ها در فرهنگ کردی به ترانه‌های دیوانی تقسیم می‌شوند و بیشتر محتوای آنها همان افسانه‌های کردی است، که شکل حماسی دارند.
اولین طلیعه‌های هنر کردی از بار ادبی و هنر موسیقی حماسه‌های کردی بودند که مشهورترین کسی که به این نوع موسیقی پرداخته «کاویس آغا» بود که ترانه‌های وی همان حماسه‌هایی هستند که از گذشتگان بر جای مانده است. افسانه های زیادی در زبان کردی موجود است که اگر فیلمسازان حرفه ای به آن توجه نمایند و می تواند سوژه های بسیار جالبی را از آن ساخت مانند : زارا عشق چوپان
حکایتها و داستان ها
نوع دیگری از موسیقی فولکولور کردی مربوط به حکایتها و داستان‌هایی میشود که ترانه‌های داستانی نیز به دو بخش قهرمانی و دلدادگی قابل تقسیم هستند.
در ترانه‌های قهرمانی به دلاوریها و مبارزه طلبی‌های یک قهرمان پرداخته میشود و در ترانه‌های دلدادگی جنبه‌های رمانتیک و عاشقانه بین دو شخص بیان میشود که از این میان، ترانه «زنبیل‌فروش» که جنبه عرفانی دارد و ترانه‌های "آس و حسن" و "خج و سیامند" که سرگذشت دو دلداده را بیان می‌کند، از معروفترین آثار در این بخش هستند.
در بخش دیگر موسیقی کردی، کردهای «سورانی» برای خود نوع ویژه‌ای از موسیقی دارند که به آنها «گورانی» میگویند که این نوع ترانه‌ها در میان کردهای اطرف شهرستان ارومیه و کردهای ترکیه (شمال) «لاوژه» گفته میشود و این نوع گورانی‌ها ریتمی به نام «قه‌تار» دارند که پژوهشگران براین باورند ریشه این واژه از واژه زرتشتی «گاتا» گرفته‌شده که در اوایل، مربوط به یک سری نیایش‌ها و مراسم مذهبی بوده است.
دومین نوع این موسیقی «هوره» نام دارد که در ابتدا ترانه‌های ویژه‌ای در حمد و نیایش «اهورامزدا» بود و این واژه نیز ریشه زرتشتی دارد که برای نیایش‌های مذهبی آن زمان کردها که زرتشتی بودند، سروده شده‌اند.
در مراسم ترحیم هنگامی که فردی برای مردم آن منطقه دارای اهمیت فوق‌العاده‌ای بوده، فوت می‌کند، کردها از یک نوع موسیقی که با مرثیه‌سرایی و مرثیه‌خوانی شباهت دارد به صورت ترانه و با تعریف ویژگیهای آن شخص برای او زاری می‌کنند.
در آیین‌های زادروز محمد، کردها یک نوع ویژه از موسیقی را اجرا می‌کنند که به آن «مولودی» میگویند. البته مولودی‌خوانی در بیشتر جوامع مسلمان رواج دارد. اولین مولودنامه در وصف و ستایش محمد را «ملاباتدیی» صوفی و عارف مشهور نوشت که بعدا مرسوم شد که در زمان عید مولود از سروده‌های وی در مولودی خوانی استفاده کنند. اصیل‌ترین سازهای استفاده شده در موسیقی کردی «سرنا» و «دهل» هستند و بعدا سازهایی که وارد این نوع موسیقی شده‌اند مانند «دف» و «تنبور» دارای اهمیت ویژه‌ای شده‌اند. برای اطلاعات بیشتر میتوانید به میژوی ئه ده بی کوردی علاالدین سجادی و پژوهشی در فولکلور کردی مراجعه کنید.موسیقی کردی تا حدودی نمادی از شادیهاو غم و اندوه بعد ازپایان هر جنگ است.
هنرمندان نامدار کرد در عرصه موسیقی
حسن زیرک
سید محمد صفایی منش
سید علی اصغر کردستانی
احمد کایا
محسون قرمزی گول
مرضیه فریقی
مظهر خالقی
شوان پرور
ماملی
جوان هاجو
ذکریا (زه‌که‌ریا)
زیاد اسعد
چوپی فتاح
عادل هورامی
قاله مهری
اردلان
طاهر توفیق
شهرام ناظری
سید خلیل عالی نژاد
شهریبان کردی
گلستان پرور
کاوه
روتیندا
کازو
شاکرو
طاهرو
کراپت خاچو
گولیزر جاسم
سرحد
طاهر خلیلی
جمال مفتی
بهجت یحیی
علی مردان
عدنان کریم
دیار قره داغی
دلشاد
انور قره داغی
برهان چاچان
عزت یلدز هان
عایشان
علیشان
زوزان
بشیر کایا
خلیل غمگین
بنگین
محمد شخو
هوی
ژاله
بصر شاهین
روژین
بدرالدین جوشکون
ارام تیکران
حسن شامو
محمد عارف جزراوی
ایاز زاخویی
کریم کابان
جمشید عندلیبی
کیومرث پورناظری
بیژن کامکار
قشنک کامکار
اردلان کامکار
اردوان کامکار
ارسلان کامکار
حکیم سفقان
سعید خان
دلوان
کوما چار نوا
شوان پرور
ناصر رزازی
نجم الدین غلامی
لیلا فریقی
هردی
اراز
کمال حسن
کاووس آغا
بلقیس
عزت التن نشه
اسماعیل شرفی
حسن ضیافتی
عوسمانه سور
شهین طالبانی . محمدرضا شجریان کیومرث پورناظری رشو جانه آزاد عین الدین عادل هورامی عزیز شاهرخ فتانه ولیدی قادر الیاسی حشمت الله لرنژاد حسین صفامنش سیروس امامی حمید حمیدی رضا لرستانی سید جلال الدین محمدیان میکائیل
قال دایره
حسن ضیافتی از خوانندکان نسل جدید می باشد / او متولد سال 1353 در شهر بوکان می باشد وتا کنون چندین کنسرت موسیقی را در شهرهای بوکان ،تهران، سنندج، بانه و... برگزار کرده است . ایشان تاکنون دو آلبوم موسیقی را در کردستان ایران وکردستان عراق عرضه کرده است وبه صورت زنده در کانالهای kurd sut ,kurdistanTV اجرای پخش مستقیم را داشته اند. ایشان اکنون در شهر بوکان زندگی می کنند.
قاله دایره یکی از هنرمندان دف زن در کردستان ایران می باشد که در شهر بوکان زندگی می کند او هم اکنون حدود 55 سال داشته ودر مراسمهای عروسی در شهر بوکان دف زنی می نماید.
برگرفته از:www.kurdiiran.blogfa.com
نامهای پسران
ئا
ئاراز (آراز: اَرَس)
ئاسو (افق)
ئاسوس
ئاکار
ئاکام (عاقبت، سرانجام)
ئاکو (قلهٔ کوه)
ئاگرین (آتشین، نام یک کوهستان)
ئالان بلند، با حرمت، سخن دلنشین (نام کوهستانی در کردستان)
ئاوات (امید)
ئارتین ( شعله و گرمای آتش)
ئارمین ( منسوب به آرام-پسر کیقباد)
ئازا ( دلاور، همریشه با آزاد)
ئەگید ( دلاور، اصل این واژه ترکی است)
ئەلەند ( تیغ آفتاب، نخستین پرتو بامدادی خورشید)
ئەردەلان ( اردلان)
ئەردەوان ( اردوان)
ئەژدەر ( اژدر)
ئەویندار ( عاشق)
ئاهورا
آ
آرشین
آمیار
آوات
افران
اورامان
ب
بریار (عهد و پیمان)
باگرو ( تندباد)
باهوز ( گردباد)
بەلین ( پیمان)
بەهیز ( نیرومند)
بەرزان ( بلندپایه)
بەرهەم ( ثمرە)
بەتین ( آتشین)
بهنوش (گوارا، بهترین نوش دارو)
بلیسه ( شعله، اخگر)
بلیمەت ( دلاور)
بروسک ( جرقه)
بروا ( ایمان)
بریار ( تصمیم)
بوران ( بوران)
پ
پارسیا (اهالی پارس)
پەژار (افسردەدل)
پەشیو (هراسان و افسردەدل «همریشه با پژمان»)
پشتیوان (پشتیبان)
پشکو (شکوفە)
پیشەنگ
خ
خوشناو (نامدار،نیک نام)
د
داژیار (روزی ،قدرت)
داوین (دامنه کوه)
دالاهو (برگرفته از کوهی در کرمانشاه)
دانیار ( بخشندە)
دارا
دەرسیم (برگرفته از منطقه درسیم در ترکیه)
دیار (دیار، پیدا)
دیاری
دیلمان(برگرفته از سرزمینی که مابین گیلان و مازندران قرار دارد)
دیمەن (چشم‌انداز)
ر
راژور (جایی بالا،حاکم)
روژیار (آفتاب،زمانه)
روژمان (اندیشه نورانی،مانند روز)
روژهات (روزها)
راژان
راویژ(تدبیر)
روژند(نور خورشید)
رامان (در شگفت )
ریبوار (رهگذر)
ریوان (رهگذر)
ریباز (راه و شیوه)
ریناس (رهشناس)
ریبین (رهشناس، دورنگر، راهبین، دوراندیش، آینده نگر)
ریبین (دورنگر، راهبین)
ریکەوت (کردی)
ریزان (وارد، ماهر)
رزگار (رستگار، آزاد)
روژان
ز
زاگروس (زاگرس اصل این واژه یونانی است.)
زال (حکمران، چیره)
زانا (دانا)
زانیار (دانشور)
زمناکو (نام کوهستانی در کردستان)
زیلان (کردی)
زوران (تلاش، کشتی)
زوراب (کردی)
زریان (نام یک نوع باد)
زیبار
زەردەشت
ژ
ژیار (زندگی شهرنشینی)
ژیکان (قطره ی باران)
ژیوار (زندگی)
ژاوەرو (ژاورود)
ژوان (گفتگوی عاشقانە)
ژیر (هوشمند، همریشه با واژه «زیرک»)
ژیلەمو (اخگر)
ژیوار (تمدن)
ژیوان(نگهبان زندگی)
ژیهات (کاردان، ماهر)
ژیهات (شایسته،لایق)
س
ساکو (کوه بدون گیاه،ساده و بی آلایش)
سایمان (مانند سایه)
سوران (نام یکی از منطقه های وسیع کردستان همچنین با اضافه شدن+ی=سورانی ؛نام یکی از لهجه های معروف در کردی)
سیپان (بلندی مانع باد، نام دوکوه در کردستان)
سارو
ساکار (پاک و ساده)
ساکو
سامال
سه یوان(کوهی در ایلام)
سامرەند
سەردار (سردار)
سەنگاو
سەرکەوت (پیروز)
سەرکو
سیامه ند
سیروان (نام رودی در منطقه هورامان تخت - کردستان)
سوران (نام نوعی لهجه ی مادری کردی سورانی - کرد سوران)
سردشت (به مکانی رویایی گفته میشود همانند بهشت سرسبز،نام شهری کردنشین در آذربایجان غربی)
سیوان (سایبان،چادر)
سیروان
ش
شالیار (همدم شاه )
شاهو
شیروان
شمِال
شیرکو
شورش
شیوان
شوان
شڤان
ک
کاویار (مراد،آرزو)
کژوان (کوهنورد)
م
ماردین (نام یکی از شهرهای کردستان ترکیه)
ماژان (بزرگان،همچنین مکانی در شهرستان بیرجند)
میدیا(سرزمین ماد که محل تولد زرتشت است )
ن
نیهاد (نهاد،هدف و مسیری)
و
وانیار (باسواد)
وارو (رهگذر)
ه
هژار (بینوا،فقیر،تنگ دست)
هژیان (ارزنده،شایان ارزش)
هیرش (یورش،هجوم و حمله)
هیژا (گرامی)
هیمن (آرام)
هیوا (امید)
هاوری ( همراه)
هاوراز (همراز)
هەلمەت (هجوم ناگهانی، دگرگون‌شده واژه عربی حَملة)
هەژار (ندار و فقیر)
هیمن (متین،نجیب)
هەلکەوت (فراز-رونده، چیره)
هەلگورد
هەلو (آله، عقاب)
هەردی
هەورام (برگرفته از اورامانی، نام مردمی از سرزمین دیلمان که به غرب ایران مهاجرت نمودەاند)
هەوراز ( فراز و نشیب)
هیژا ( گرامی، محترم)
هیرش (یورش)
هیوا ( امید)
هوزان (آوازەخوان)
هومەر
هیدی (آرام،ساکت)
هەندرین ( نام کوهستانی در کردستان)
هوگر ( علاقەمند)
مشخصات:
ایل زنگنه کهن سال ترین تشکیلات ایل ایرانی است که ریشه در حماسه و تاریخ و فرهنگ این مرزو بوم دوانیده و در تمامی دوران تاریخ این سرزمین راه سربلندی و صیانت و استقلال ایران قد برافراشته و از خود سایه روشن بر جای گذاشته اند .
زیستگاه ایل زنگنه و ایلات و طوایف وابسته به ان را باید در ماورای مرزهای کنونی و در سرزمین ایران بزرگ جستجو کرد .مناطق کوچ این ایل بیشتر در اطراف شمال عراق کنونی (پنجوین ، سلیمانیه و ایالت اربیل و از جنوب شرقی به بدره و از جنوب غربی به حلبچه و خانقین واز غرب به تکریت و سامرا و بغداد ) محدود است .و توسط شاه اسماعیل صفوی (905 تا 930 فمری ) به زیستگاه کنونی در منطقه کرمانشاهان کوچیدند .
در این محدوده (از شمال به بیله وار و دینه ور و از شرق به صحنه و از غرب به کلهر و روانسر و از حنوب به شیروان چرداول ) ایلات کوچرو و تخته قاپوی زنگنه و وند که وابسته و هم پیمان یکدیگرند و از دوره صفویه و قبل از ان در ان جا سکونت یافته اند.
طوایف و تیره های ایل زنگنه و وند:
کنفدراسیون ایلی زنگنه شامل ایلات وند که در حال حاضر عبارتند از طوایف :بالاوند ، جلالوند،عثمانوند،شیخوند ، نامیوند،احمدوند،بهتویی وند،پایروند،بختیاروند،جلیلوند، خالوند،احمدوند شیرازی ، کاکاوند ،و
طوایف زنگنه : کندوله و پریانی زنگنه چهری ، زنگنه شمشیر چوبی ، زوله زنگنه ، زنگنه دورویی ، زنگنه کرکوکی ، زنگنه کرانی و ایل نتاخر سنجابی و طایفه های : خدابنده لو ،مافی وند ،نانکلی وند، باجلان که چهار طایفه اخیرالذکر با ایل کلیایی در عصر زندیه اتحادیه واحدی را تشکیل دادند . سنجابی که در اواسط قاجاریه از زنگنه منشعب شده و استقلال یافت و طوایفی چون کاکاوند و بالاوند که قبل از سکونت وند و زنگنه در این سو می زیستند و سابقه دیرینه ای دارند .
طایفه زنگنه دورویی :
محل سکونت آنها اصلا در کنار رود ارس آذربایجان بوده که مرحوم کریم خان وکیل ( خان زند ) دو هزار خانوار از آنها را کوچانیده و به خاک کرمانشاهان آورده اند .
بازماندگان آنها هنوز در کناره رود ارس باقی مانده اند . اکنون این طایفه در جنوب جاده اصلی کرمانشاه به تهران و در شرق کرمانشاه در دهستان درو فرامان سکونت دارند و تا سال های اخیر از ابتدایی ترین وسایل رفاهی محروم هستند.
طایفه زنگنه کرانی :
از اصل زنگنه هستند نزدیک هشتاد خانوار می باشند این که مشهور به کرانی هستند چونکه کرانی مزرعه ای است جزء دروفرامان که در ان مزرعه سکونت داشته اند هم اکنون در چهر هرسین و بعضی هم در خود کرانی سکونت دارند . ملک و باغی ندارند و به گرمسیر نمی روند و متوقف ییلاق اند و چهل و دو نفر سرباز دارند (سال 1309 هجری قمری ) ( از کتاب کلبعلی خان زنگنه – رساله عشایر کرمانشاهان نسخه خطی – صفحه 4 )
منبع:www.zanganeh.blogfa.com
یک شنبه 8 بهمن 1391برچسب:, :: 18:13 :: نويسنده : آرمن کردی
ما اطلاعات دقيقي از كردان پارس در دوره هخامنشي در دست نداريم . سعيد نفيسي مي فرمايد : " از زمان هخامنشيان در ميان طوايف چادرنشين فارس ما به نام كرد برخورد مي كنيم "در اين كه كردها از نژاد اريايي هستند ، حالا چه كردان پارس و چه كردان خراسان و كردان كردستان هيچ گونه ترديدي نمي باشد .كردها به همراه ساير اريايي ها يك مرتبه در چهارهزار سال پيش و مرتبه ديگر در 3400 تا 3700 سال پيش به فارس امده اند و شكي نيست كه در شمال فارس يعني دشتهاي مرودشت و دشت مرغاب كه مناطق پرابي بوده اند مستقر مي شوند و اثاري چون پاسارگاد و تخت جمشيد و شهر استخر و غيره از اريايي ها در همين دشتها ساخته مي شود.
احسان نوري در كتاب تاريخ ريشه نژادهاي كرد مي گويد :" گروهي براين باورند كه مادها نياكان كردان امروزي مي باشند " و اين نظريه كاملا توسط تمام كردشناسان پذيرفته شده است و افزوده اند كه پارسيان و مادها در هزاره اول پيش از ميلاد در فلات ايران ساكن شده اند .
نكته ديگري كه نظريه پردازان ( به نقل از احمد شريفي در مجله فارس شناخت در مقاله " عشاير كرد فارس" ) مطرح كرده اند ازدواج ماندانا دختر استياك پادشاه مادها با كمبوجيه شاهزاده پارسي در حدود سال 584 پيش از ميلاد سبب مي شود كه بر اساس سنت كردان گروهي از خدمه و همراهان به همراهي اين شاهدخت مادي امده باشند و كردان پارس از اينان بوجود امده باشند . اين تئوري با توجه به جمعيت 500000( پانصد هزار نفري ) كردان پارس بسيار ضعيف است . اينان مي افزايند كه كورش در نزد مادها يعني كردان تربيت شده و در نقشهاي تخت جمشيد از دوران داريوش از سران مادي زياد مي بينيم و بر اين اساس ، امدن كردان را به فارس ،پس از واقعه گئوماتا در سال 522 پ.م دانسته اند . از سوي ديگر مي دانيم كه كورش ، استياگس ( آستياك= آستياژ) را شكست مي دهد و امپرالتوري ماد را در سال 550 پ.م سرنگون مي كند .به همين دليل كوروش براي خود و پايتخت خويش ، محلي را برمي گزيند كه در ان جا بر مادها پيروز شده است كه همين دشت مرغاب مي باشد . نكته ديگر انكه رود پلوار امروزي كه از دشت مرغاب مي گذرد ، در ايران باستان مدويس (medus) ناميده مي شد كه از واژه "ماد" گرفته شده است.
منبع:www.zanganeh.blogfa.com
یک شنبه 8 بهمن 1391برچسب:, :: 18:10 :: نويسنده : آرمن کردی
اخرين حكمران فارس در دوره اشكانيان گوزهر از طايف بازرنگي در فارس بوده كه يك طايفه كرد است و عشاير بازرنجي كرد فعلي كه در خارج از فارس زندگي مي كنند بازماندگان انان مي باشند. محل استقرار طايفه بازرنگي در برخي منابع قلعه سفيد بوده كه به عقيده شادروان رشيد ياسمي در بيضاي فارس قرار داشته ولي همينك در نزديكي نوراباد ممسني به همين نام قرار دارد .
وصلت ساسان با بازرنگي ها :
ساسان يكي از نجبا و موبد معبد اناهيتا در شهر استخر همسري از خاندان بازرنگي به نام رام بهشت مي گيرد كه نوشته اند ني ريزي بوده است . كه پاپك فرزند ساسان و رام بهشت مي باشد ،كه بعدها ازثمره او اردشير پاپكان يا بابكان بوجود مي ايد . اردشير را براي تربيت تحت نظر ارگبد دارابگرد قرار مي دهند و پس از چند سالي خود ارگبد دارابگرد مي شود و پس از ان حاكم شهر خير (كه امروزه بخشي از شهرستان استهبان است )مي شود و از انجا پرچم استقلال خواهي را عليه گوزهر ، والي فارس ، و اردوان پنجم پادشاه اشكاني به اهتزاز در مي اورد و با پشتوانه اي كه از مردم خير برخوردار بوده و مادرش ني ريزي بوده شهر گوپانان در شمال ني ريز را تسخير مي كند و گوزهر را مي كد و حركت خودر ار بر ضد اردوان پنجم اغاز مي كند . اردوان پنجم از حركت اردشير بابكان خشمگين مي شود و در نامه اي كه به او مي نويسد خون كردي داشتن و كرد بودن اردشير بابكان و پرورش كردي وي را به رخش مي كشد اين چنين : « اي كرد تربيت شده در خيمه كردان ، از حد خود برون رفته اي و مرگ خويش را خوانده اي . كي به تو اجازه داد كه تاج بر سر نهي و ولايت بگيري و پادشاهان و كسان به اطاعت خود در اوري و ....»0اردشير بابكان سپس با كردان دو جنگ مي كند كه در جنگ اول شكست مي خورد ولي در جنگ دوم همانگونه كه در شاهنامه فردوسي هم امده است پيروز مي شود .« اردشير چهارهزارمرد اراسته ، برايشان تازش و شبيخون كرد و از كردان هزاران مرد بكشت ، ديگران را خسته دستگير كرد و از كردانشاه با پسران و برادران و فرزندان ، بس هيرو خواسته به پارس گسيل داشت »فردوسي( كه خدايش بيامرزاد)همين مطلب را چنين مي سرايد :
سپاهـي ز استــــخر بي مَر ببرد بشد ساخته تـا كند جنـگ كُرد
چون شاه اردشير اندر امد به تنگ پذيره شدش كُرد بي مر بجنگ
يكي كـار بد خوار و دشوار گشـت ابـا كُـرد كشور همه يار گشـت
...........
اردشير به كردان شبيخون مي زند :
چون شب نيم بگذشت و تاريك شد جهـانـدار بـا كُرد نزديـك شـد
همه دشت از ايشان پر از خفته ديد يكـايـك دل لشكر آشفتـه ديـد
چو آمـد سپـهبـد بــه باليـن كُـرد عنـان بــازه تيز تـك را سپــرد
و..........
سيد محمد باقر نجفي در سخنراني خود در انستيتوي ايران و عرب در لندن در روز 20 سپتامبر 1993 .م ( 29 شهريور 1372 خورشيدي ) ميگويد :
«نبرد بابك و اردشير با كردان پارس ، جزيي از نبردهايي است كه وي با اميران محلي پارس ، اسپهان ،خوزستان ، كرمان و سيستان داشته و اين امر نشان دهنده ان است كه كردان در مركز پارس تحت نفوذ شاهان محلي پارس ، خود را مقام جانشينان هخامنشي بزرگ حافظ سنتهاي پارسي و جزيي از ساختار قومي سرزمين پارس مي دانستند »
مورد بعدي در مورد وضعيت كردان فارس در دوره ساسانيان بهرام چوبين است كه يكي از اهالي شهر خفر جهرم و از كردان بوده است و خواهر بهرام به نام " كرديه" همسر اردشير بابكان بوده است و برادري داشته به نام كردي ، بنابراين يكي ديگر از مناطق كردان بايستي دره سرسبز و باصفاي خفر جهرم بوده است .
براي كردبودن اردشير بابكان مطلب زير زا رشيد ياسمي اورده و فاروقي ان را اقتباس كرده است :
«سلاطين اين سلسله به يادگار طايفه خود يك از شهرهاي مدائن را كرد اباد نام نهادند ياقوت به نقل از حمزه مي نويسد كه در سير الفرس آمده است كه اردشير چون به مكان مداين رسيد ، انجا را پسنديد و در انجا اباداني انجا كوشيد و بعد از نامگذاري يكي از محلات هفت گانه مداين به نام كرد اباد نام برده است »
خلاصه اينكه از انچه در مطلب ساسانيان ذكر شد نتيجه گيري ميشود كه :
1- با دلايل زياد محرز است كه ساسانيان كرد بوده اند
2- كردان پارس در مناطق زير مي زيسته اند :
الف - در منطقه بين آباده و اصفهان
ب - اطراف درياچه ني ريز تا اواسط استان كرمان
پ - تا اطراف بوشهر
3- ايلهاي ممسني ، كهكيلويه و بوير احمد و شبانكاره ها از بازماندگان آنان بوده اند
شبانكاره ها در دوران حكومت خود افتخار مي كردند كه از بازماندگان ساسانيان بوده اند.
شبانكارگان كرد پس از سقوط يزدگرد اخرين پادشاه ساساني به حمايت از او نيز خيزش نموده اند
منبع:www.zanganeh.blogfa.com
یک شنبه 8 بهمن 1391برچسب:, :: 18:5 :: نويسنده : آرمن کردی
در سالهاي 18 و 23 هجري قمري كردان پارس در دفاع از شهرهاي اهواز و فسا و دارابگرد به كمك ساير هم نژادان خود سخت كوشيده اند و حتي خسارات زيادي به اعراب وحشي و غارتگر وارد كرده اند
طبري در اين مورد در فتح شهرهاي فسا و دارابگرد مي نويسد :
«ساريه بن زنيم ( فرمانده اعراب مهاجم ) آهنگ فسا و دارابگرد كرد و چون به اردوگاه دشمن رسيد ، انجا فرود آمد و چندان كه خدا خواست انها را آنها را محاصره كرد و آنگاه دشمنان فراهم آمدند و كردان پارس با انها فراهم شدند و كار اعراب چنان سخت شد كه گروهي بزرگ بر ضد انان فراهم امده بود»
گرچه در اين جنگ ايرانيان در اغاز پيروز شدند ولي با امدن نيروهاي كمكي ايرانيها از اعراب شكست خوردند و ايران اباد و سرافراز توسط اعراب باديه نشين اشغال گرديد كه هنوز هم اين اشغال به عناوين ديگري ادامه دارد .
شادروان ياسمي در كتاب "كرد و پيوستگي نژادي و تاريخي " مي نويسد : «چون اعراب وارد فارس شد كه از مراكز عمده كُرد بلكه مهد تمدن ان طايفه بوده است ، قبايل كرد اين ايالت با ساير برادران ايراني خود كوششهاي سخت و فراوان نمودند و براي حفظ فسا و دارابگرد و ساير نقاط فارس قرباني ها دادند . سپاه عرب بعد از كاميابي بر جان و مال اكراد ابقا نكرد و افراد اين طوايف را به مجازاتهاي سخت رسانيد »طبري در جايي ديگر در فتح اهواز مي نويسد : «گويد : وقتي سپاهها سوي ولايات روان شد ،گروهي بسيار از كردان و ديگران در بيروذ( اهواز) فراهم امدند .....[ابوموسي فرمانده سپاه اعراب ] در ماه رمضان حركت كرد تا با جمعي كه انجا فراهم امده بودندذ كه با مسلمانان كيدي كنند ، يا فرصتي بجويند و ترديد نداشتند كه كار خواهند ساخت »
در ده 1930 ميلادي قطعه پوستي در سليمانيه كوردستان پيدا شده است كه بر ان ابياتي به خط پهلوي كه احتمالا مربوط به سالهاي نخست اعراب به ايران است باشد :
هــورمزگان رمان ، انزان كژان ويشان شارده وه گوره ي گــوره كان
زور ارب كـــردنـــه خابـــور گنـــاي پالـــه ي حتــا شــاره زور
شنــو و كنيكـــان ديل بشينـا ميــــــرد آزا ملـــــي و روي هوينا
رُوِشـــت ستره مانـه وربيكس بزيــــــكا نيكا هورمــز و هيوچكس
ترجمه :
نيايشگاهها ويران شد،آتش ها خاموش بزرگ بزرگان خود را نـــهان كرد عرب ستـــمكـار خراب كرد روستاها را تــــا شــــاره زور
زنان و دختران بـــــه اسيـري رفتنــد آزاد مـردان در خـون [خويش] غلتيدنـد
كيش زرتشت بـــي كــــس مانــــد اهورمــزدا به هيچ كس رحــم نمي كند در سده هاي دوم و سوم هجري اطلاعات ما از كردان پارس بسيار اندك است
اطلاعات ما از سده چهارم بيشتر مي باشد :
جغرافي دانان اين سده در كتابهاي خود كردان پارس را خداوندان شهرها و روستاها خوانده اند .كه بزرگترين انها ابو اسحق ابراهيم استخري (كتاب ممالك و مسالك – سالهاي 321 تا 381 هجري قمري ) مي باشد كه توصيف كاملي از كردان پارس بصورت زير مي نمايد :
« جمعيت كردان پارس بيشتر از ان است كه بتوان ثبت كرد اما شنيده شده كه در سرزمين پارس خانه هاي كردان باديه نشين بيشتر از 500000 نفر است . استخري ايلات كرد پارس را در پنج گروه زير شرح مي دهد :
1- رم جيلويه اين رم قديمي ترين رم مي باشد ( منظور از رم بايستي "رم " به معناي " گله" باشد)
محدوده اين رم از شمال به اصفهان و كوه استخر و شهر استخر و بيضا (شمال شهر شيراز )و شهر شاپور (بيشاپور) و ارجان در مرز خوزستان مي داند
2- رم لوالجان
اين رم از ان احمد بن ليث مي باشد كه در كوره اردشير خوره (با مركزيت شهر گور يا فيروزاباد فعلي ) مستقر مي باشند كه يك سوي اين كوره خليج هميشه فارس بوده است (فارس بعد از دوره ساسانيان به پنج كوره يا خوره به نام هاي استخر،دارابگرد ،اردشيرخوره ، شاپور و ارگان تقسيم شده است )
3- رم ديوان
رييس اين رم حسين بن صالح بوده و محل استقرار انها در كوره شاپور كه شهر بيشاپور در 20 كيلومتري شمال شهر كازرون است ،بوده و يك حد ان نزديك كوره اردشير خوره است استخري مي افزايد :«حدود "ئطنف" نزديك رم ديوان است كه اقاي دكتر صداقت كيش به دليل نداشتن نقطه در اين واژه نام مشابه ان را در استان فارس نديده است ولي به نظر بنده اين منطقه حدود نطنج باشد كه هم اكنون در شهر كازرون منطقه اي به همين نام وجود دارد كه احتمالا منظور استخري همان باشد .
4- رم شهريار
اين رم در حوالي شهر اصفهان باشد و سكني ندارند و سردسير و گرمسير مي كنند كه تا زمان استخري رياست ان بر عهده احمد بن فارس بوده است
5- رم كاريان
مرز شمالي اين رم ايالت اصفهان و مرز شرقي كرمان و حد بالاي ان اردشير خوره بوده است و حد ديگر ان نيز سيف بني صفار بوده است .
بعد از اسلام سواحل شمالي خليج فارس يعني استانهاي كنوني بوشهر و هرمزگان كه قسمتي از ايالت فارس بوده اند شامل سه سيف بوده كه سيف صفار در جنوب لارستان و به عبارتي هرمزگان كنوني بوده است و اتشكده اي به نام كاريان ( در جنوب شهر لار و در روستاي كنوني كاريان قرار داشته است ) ومردم فارس در بين اتشكده هاي فارس بسيار گرامي مي داشته اند
رم ها توسط افراد ديگري چون ابن حوقل نيز تقسيم بندي شده الند كه از ذكر انها خودداري مي شود
در كتاب تاريخ بيهقي كه در سال 563 قمري نوشته شده است بحثي تحت عنوان « در ذكر مضاف و منسوب به هر شهري » مطالبي اورده است كه به نظر شادروان رشيد ياسمي ميهن اصلي كردان فارس بوده است . در اين كتاب چنين امده است:
«در هر ناحيتي و ولايتي چيزي بود بدان ناحيت و ولايت منسوب گويند :حكماي يونان و زرگران شهر حران و جولاهگاه يمن و دبيران سواد بغداد و كاغذيان سمرغند و صباغان سيستان و عياران طوس و كربزان مرو و مليح صورتان بخارا و زيركان و نقاشان چين و تيراندازان ترك و دهات بلخ و اصحاب ناموس غزنين و جادوان هند و ضعفاي كرمان و اكراد فارس و تركمانان حدود قونيه و انگوريه و طرف روم و صوفيان دينور و....و ادباي بيهق »
ابن خلدون ( 732-808 قمري )در سده هشتم مي نويسد :
«در جانب شرقي بلاد خوزستان كوههاي اكراد است كه به نواحي اصفهان پيوسته است و مساكن كردها در ان كوهها است و چادرگاههاي آنان در پشت ان ناحيه در سرزمين فارس است كه آنها را زموم يا رم مي نامند »
امير تيمور گوركاني و كردان پارس :
امير تيمور دو مرتبه به فارس لشكركشي مي كند يكي درسال 789 قمري و ديگري در سال 795 قمري .
به نظر مي رسد كه اين جهانگشا در سفر اول ، مشكلي با ايلات فارس و بويژه كردان فارس نداشته است اما در سفر دوم يعني در سال 795 محمود كتبي مي نويسد كه امير تيمور از راه سيمره به شوشتر مي ايد و در راه هركجا كه احشام لر و كرد تمرد مي كردند به تاخت و تاز ايشان دستور مي داده است .
اين ضديت ، ناشي از ان است كه بر اساس حدس و گمان قريب به يقين ، ايلات فارس يعني لر ، شول و كرد جزو سپاهيان شاه منصور يعني اخرين پادشاه آل مظفر و هم چنين از طرفداران وي بوده است و از اين منظر در ان مناطق با لشكر امير تيمور درگيري ايجاد مي كرده اند .چون اين پادشاه رشيد ، شاه منصور ، با امير تيمور در روستاي گويم (در 20 كيلومتري شمال غرب شيراز) جنگ مي كند و شخصا قلب اطرافيان امير تيمور را مي شكافد و دو ضربه شمشير به امير تيمور مي زند و فرار مي كند و سپس كشته مي شود ، امير تيمور دستور سركوبي ايلات مذكور را مجددا صادر مي كند و حتي اميرزاده عمر شيخ ، فرزند امير تيمور كه كمي ديرتر از پدر،راه شيراز را در پيش مي گيرد ، برحسب نوشته شرف الدين علي يزدي ، پس از قتل شاه منصور :
«و امير زاده عمرشيخ كه در عقب مانده بود ، برحسب فرمان قضا جريان اغرق را سر كرده مي امد و هرجا كه به متمردان و مفسدان لر و شول و كرد مي رسد غارت مي كرد و در حيز ضبط مي اورد و چون از نوبنجان (نوبندگان هم اكنون روستايي است از شهرستان نوراباد ممسني ) گذشته به كازرون رسيد ،از حضرت صاحبقران فرمان آمد ، همانجا توقف كرده ، آن نواحي را ضبط نمايد.»
آگاهيهاي ما تا سده هشتم نسبتا مناسب بود اما از اين سده به بعد فقط يك خبر و واقعه از كردان پارس داريم و ديگر در هيچ اثر نوشتاري ، هيچ ذكري از كردان پارس نشده است .
اين خبر هم اين مي باشد كه :
پس از پيروزي امير تيمور در فارس ، افراد و سپاهيان شول و كرد فارس جزو لشكريان تيمور مي شوند و همراه اميرزاده اسكندر ، اصفهان را محاصره مي كنند ، ولي در حين محاصره تعدادي از اكراد و لشكريان شول و كرد با اميرزاده اسكندر مخالفت مي كنند و بدون جنگ به شيراز بر ميگردند.
منبع:www.zanganeh.blogfa.com
یک شنبه 8 بهمن 1391برچسب:جنگ ایران و اعراب,مردمان کرد پس از اشغال پارس توسط اعراب,سرنوشت کرد,کردها,کرد, :: 18:2 :: نويسنده : آرمن کردی
دوره صفويه :
گزارشي از وضع ارتش ايران از سال 1128 هجري قمري در دست است كه در آن آمده است:
"به قدر سه لك (( واژه اي هندي به معني هزار))خانه وار از ايلات آورده در كوهستانهاي قريب به ساحل فارس در مجاورت تراكمه مسكن نموده اند . چنانچه نام ايلات مذكور زنگنه كرايلي ، قشقه اي و ممسيني است"
در حال حاضر تيره اي به نام زنگنه در شهرستانهاي لامرد و دير و همچنين در ايل قشقايي وجود دارد كه در مورد آخر به تركي صحبت مي كنند اما در استانهاي كنوني بوشهر و فارس گروهي زنگنه اي هستند كه به زبان فارسي تكلم مي كنند . ولي برخي باورهاي كردان كرمانشاه هنوز در فرهنگشان ديده مي شود . ترديدي نيست كه اين گروه بايستي از بازماندگان كردان باشند
دوره افشاريه :
در حدود 1150 هجري قمري در ابيورد خراسان كردهاي قراچورلو،باچانلو،شيخوانلو ،گاوشانلو،كيپنكلو،كيوانلو،ميانلو،پالكانلو و كرگرلو زندگي مي كرده اند
در همان سال در زمان نادر شاه افشار در بنادر جنوبي مسقط و بحرين شورش هايي رخ مي دهد كه نادر شاه كوسه احمدلو افشار را فرمانده سپاهي مي كند و به همراه او از تركمان ها ( طايفه ابوالوردي) و كردان شيخوانلو و كيوانلو و گاوشانلو و ... را به فارس مي فرستد. كوسه احمد لو به علت تباني ها به دستور نادر شاه كشته مي شود و تا سال 1157 هجري قمري هم چنان شورشها و طغيانهايي در فارس ادامه دارد . در نتيجه تركمان ها و كردان مزبور كه فرماندهشان به دستور نادر كشته مي شود و خود در اين شورش ها دست داشته اند ، از ترس مجازات در شيراز و فارس ماندگار مي شوند. ( گفته مي شود نوادگان در روستاي ميرملكي شهرستان لامرد ديده مي شوند )
محل طايفه ابوالوردي در تل شاهزاده كه امروزه به نام ابيوردي در شمال شهر شيراز است ، ميباشد اما هيچگونه اطلاعي از محل استقرار كردان ابيوردي در شيراز و فارس نداريم و با توجه به كتابي كه درباره طايفه ابوالوردي در شيراز چاپ شده ولي ذكري از كردان ابيوردي در شيراز و فارس نشده است .
اما تعدادي از بزرگان و ريش سپيدان طايفه كروني (از جمله شادروان شادي نظرپور و تعدادي ديگر از آنها كه در قيد حيات هستند ) از وجود كرداني در محله ابيوردي شيراز كه به گويش كردي همانند كردان چهل چشمه سخن مي گويند خبر مي دهند كه با كردان چهل چشمه كروني داراي آمد و شد بوده اند ولي به دلايل مختلف اين ارتباطات در حال حاضر كمرنگ شده است .
منبع:http://www.zangeneh.blogfa.com
یک شنبه 8 بهمن 1391برچسب:سرنوشت مردمان کرد در زمان افشاریه و صفویه,سرنوشت کرد,کرد های زمان صفویه,صفویه,افشاریه, :: 17:56 :: نويسنده : آرمن کردی
شیخعلی خان زنگنه وزیر شاه سلیمان از ایل زنگنه بود. این ایل را برخی کرد و بعضی لر دانسته اند. معین الدین نطنزی, زنگنه را جزو قلمرو اتابکان لر محسوب می کند و زنگنه را جزو طوایفی نام می برد که به حکم اتابکان لر گردن گذارده بودند1. تذکره الملوک ایل زنگنه را در مجموعه ای مرکب از ایلات کرد و لر نام می برد2. شرفنامه بدلیسی امرای کرد ایران را به چهار شعبه مشتمل دانسته که زنگنه یکی از آن هاست3. بسیاری از نویسندگان معاصر نیز در کرد بودن زنگنه تردید نکرده اند4. با توجه به قراین و شواهد موجود, کرد بودن ایل زنگنه قطعی است. دربارهء وجه تسمیهء زنگنه اقوال گوناگون است. برخی منابع این نام را برگرفته از نام مکانی می دانند که این ایل در آن جا می زیست5. برخی نام زنگنه را منبعث از زنگه شخصیت افسانه ای در حماسه ملی ایران می دانند6. زنگنه ها خود را بازمانده زنگه می دانند7. مردوخ خاستگاه زنگنه را عراق دانسته و زنگنهء عراق را ساکن کرکوک و خانقین, در اطراف کفری و ابراهیم خانمی و اراضی سوماک می داند8. همه منابع مربوط متفق القولند که ایل زنگنه به منظور یاری پادشاهان صفوی از منطقه اصلی خود کوچیده و در منطقه جدیدی سکنی گزیده است. آن ها شاه اسماعیل اول را در جنگ هایش یاری داده اند9. زمان مهاجرت زنگنه به داخل قلمرو ایران دقیقا مشخص نیست. نویسنده ای زمان مهاجرت زنگنه را پس از حمله مغول می داند و به قول او آن ها در این زمان مجموعا سیصدهزار نفر می شدند که به صحرای قراباغ در شمال آذربایجان کوچیدند و در آن جا حکومتی تشکیل دادند10. اما عمده منابع گواه آن است که مهاجرت زنگنه همزمان با تشکیل دولت صفوی توسط اسماعیل اول بوده است11. هم چنین گفته شده ایل زنگنه پس از ورود به ایران در کرمانشاه سکنی گزیدند12. به هرحال افراد ایل زنگنه در زمان اسماعیل اول سیادت وی را پذیرفتند و تحت فرمان وی درآمدند و نزد وی به مقامات بالا رسیدند13. ایل زنگنه در رکاب شاه اسماعیل در جنگ های متعدد وی به ویژه با عثمانی ها شرکت کرد. یکی از این جنگ ها چالدران بود14. در زمان تهماسب اول نیز چندتن از سرداران کرد زنگنه سلیم خان زنگنه و حیدرخان زنگنه به فرماندهی اسماعیل میرزا15 با عثمانی ها جنگیدند16. شاه تهماسب برای تقویت مرزهای شرقی ایران در مقابل تهاجمات ازبک ها برخی کردهای زنگنه را به خراسان منتقل کرد17. ایل زنگنه هم چنین در زمان سلطان محمدشاه در جنگ های ایران و عثمانی در قراباغ با عثمانی ها نبردکرد18. در سال 5ـ7/984ـ1576 یعنی زمان شاه محمد, افرادی از ایل زنگنه به عنوان حاکم سنقر و کرمانشاهان منصوب شدند که حکومت آن ها بر آن جا تا قرن هفدهم میلادی19 دوامآورد20. در زمان عباس اول افراد ایل زنگنه در حکومت, سپاه و دارای موقعیتی بودند یکی از این افراد علی بالی زنگنه بود که شاه عباس او را نزد الله وردی خان فرستاد تا احکام شاه عباس را مبنی بر فتح بغداد به او برساند21. در زمان عباس اول به هنگام عزیمت وی به منظور سرکوبی ملوخان اردلان و تسخیر کردستان علی بالی بیگ زنگنه که سابق جلودار مخصوص شاه عباس بود واسطه ایجاد صلح بین شاه عباس و ملوخان شد. ملوخان تحت تاثیر سخنان علی بالی بیک, تسلیم شاه عباس شد و خلعت گرفت. بعدها در زمان خان احمدخان اردلان پسر ملوخان مجددا ماموریت کردستان یافت, چراکه خان احمدخان به دولت عثمانی ملتجی شده بود و از آن ها کمک دریافت می کرد تا به تصرف کردستان دست یازد22. علی بالی بیک هم چنین مدتی در زمان عباس اول, امیر خراسان بود23. علی بالی بیک به تاریخ 1618م1028/ق از مقام جلوداری به منصب امیرآخورباشی ارتقا یافت24. تا سال 1047ق در این مقام باقی ماند و در این سال منصب مزبور به شیخعلی خان پسرش انتقال یافت25. اما پیش تر از وی برادرش شاهرخ سلطان به این مقام منصوب شده بود26. نویسنده ای سال انتصاب شاهرخ سلطان را به مقام امیرآخورباشی 1632م1044/ق دانسته است27. در سال 1047 شیخعلی خان به جای وی که به امارت ایل زنگنه ارتقایافته و حاکم سنقر, هرسین, کرمانشاه, بیستون و کلهر شده بود28, به مقام امیرآخورباشی رسید. البته, شاهرخ سلطان سال ها پیش از آن, در سال 1039ق به امارات خواف منصوب گردیده بود29. شاهرخ سلطان در نهم جمادی الاولی 1049ق درگذشت و به جایش شیخعلی خان به امارت زنگنه منصوب گردید. به جای وی نیز برادرش نجفقلی بیک به مقام امیرآخورباشی جلو رسید30. در منابع آمده است که علی بالی بیک یکی از ملاکین بزرگ کرمانشاهان بود این که ملک کرمانشاهان ملک شخصی و خریداری شده علی بالی بیک بوده و یا این که از طرف شاهان صفوی به سکبیل تیول به وی واگذار شده بود, مشخص نیست31. البته نویسنده عباسنامه, کرمانشاه را تیول زنگنه معرفی می کند32. در این که علی بالی خان دارای روستاهای متعدد در غرب ایران بود تردیدی نیست, چنان چه نویسنده خلاصه السیر اشاره به یکی از آن ها به نام سرخآباد دارد33. در زمان شاه عباس دوم افراد خاندان زنگنه هم چنان راه ترقی را پیمودند. در این میان نجفقلی خان به عنوان فرمانده بخشی از سپاه در مرزهای شرقی ایران خوش درخشید. وی در قضیه محاصره قندهار به جد ایفای خدمت کرد و مورد لطف شاه قرارگرفت34. نجفقلی بیک در زمان شاه عباس دوم با وجود آن که شروع خوبی داشت و پیوسته مورد لطف شاه بود, اما سرانجام مغضوب شاه واقع شد و از دستگاه حکومت طرد گردید. اما با جلوس شاه سلیمان دوباره مورد لطف دربار قرار گرفت 35. در سال 1055ق شهر خواف در خراسان به اقطاع دوستعلی خان زنگنه داده شد36. در سال 1057ق دوستعلی خان از زمره امرایی بود که در محاصره قندهار شرکت داشتند37. در سال 1058ق حکومت ولایت گرمسیر با توابع و ملحقات و مضافات به دوستعلی خان حاکم ایل زنگنه که در این وقت تیولدار ولایت خواف و باخرز خراسان بود داده شد 38. از سال 1653م1064/ق به بعد شیخعلی خان, خان قبیله کلهر و تیولدار سنقر و کرمانشاه شد39. با مطالعه منابع متوجه می شویم که آبادانی کرمانشاه عمدتا توسط شیخعلی خان صورت گرفت, چراکه در سال 1004ق کرمانشاه به نام مزرعه ای معروف بود, اما در نیمه دوم قرن یازدهم هجری کرمانشاه عمران و آبادی خود را ازسر گرفت و شیخعلی خان از زمان عباس دوم در عمارت آن بسیار کوشید40. شیخعلی خان به سال 1066ق حکومت سنقر و دینور را نیز در دست داشت41. روی هم رفته باید گفت که ایل زنگنه در دورهء شاه عباس روز به روز بر اهمیت خود افزود و مناصب نسبتا والایی به دست آورد و مسیری را که از زمان اسماعیل اول در آن گام نهاده بود با سرعت بیش تر طی کرد و به مقصد نهایی, که رسیدن به قدرتمندترین منصب بعد از منصب شاه باشد, نزدیک شد. در زمان شاه سلیمان و به ویژه پس از رسیدن شیخعلی خان به وزارت عظمی, ایل زنگنه بسیار قدرتمند شد و کارگزاران بسیاری از ولایات (اعم از ممالک و خاصه) از ایل زنگنه تعیین شدند. چنان که در سال 1086ق طایفه زنگنه به معیت حسینعلی خان زنگنه که به حکومت بهبهان و کوه گیلویه منصوب شده بود, به بهبهان رفتند و پشت کوه را قشلاق و پیش کوه را ییلاق خود قرار دادند42.
زندگی نامه شیخعلی خان زنگنه
شرح زندگی شیخعلی خان زنگنه به ویژه دوره قبل از وزارتش کار مشکلی است, چراکه, منابع موجود چندان اشاره ای به این مطالب ندارند, لذا کوشیده ایم هر اطلاعی را اگرچه خیلی ناچیز باشد ارج نهاده و در این مجموعه بیاوریم. شیخعلی خان زنگنه فرزند علی بالی بیک زنگنه از ایل کرد زبان زنگنه بود. شیخعلی خان در سال 1020ق متولد شد43. در مورد محل تولد و چگونگی تربیت و سپری شدن طفولیت او اطلاعی در دست نیست. اولین گزارش در شرح حال وی پس از تولد, مربوط به تاریخ انتصاب وی به مقام امیرآخورباشی جلو است. شیخعلی خان در رمضان 1047ق به جای برادرش شاهرخ سلطان که به مقام امارت ایل زنگنه ارتقا یافته بود به مقام امیرآخورباشی جلو رسید44. وی در نهم جمادی الاولی 1049ق پس از فوت برادرش شاهرخ سلطان به امارت ایل زنگنه رسید 45. شیخعلی خان در زمان عباس دوم ظاهرا به سال 1653م1064/ق به عنوان حاکم کرمانشاه منصوب شد46. وی در طی ایامی که حکومت کرمانشاهان را در دست داشت, شایستگی های خود را به ظهور رسانید. او در طی ایام مذکور دست به عمران و آبادانی کرمانشاه گشود47. هم چنین در آن ایام واسطه بین مخالفان منوچهرخان حاکم لرستان و شاه شد و عرایض آن ها را به عرض شاه رسانید48. شیخعلی خان هم چنین در سال 1063ق که حاکم کرمانشاه بود سلمان خان حاکم کردستان را که در این سال مصمم به پناه جستن به خاک عثمانی بود گرفتارکرد و او را نزد شاه عباس دوم فرستاد49. که این امر حاکی از وفاداری شیخعلی خان به خاندان صفوی بود. شیخعلی خان به سال 1066ق به حکومت سنقر و دینور تعیین گردید50. او در سال 1666م1077/ق از زنگنه به اصفهان فراخوانده شد و به عنوان سردار به منظور جلوگیری از حملات ازبک ها به نواحی شمال خراسان فرستاده شد 51. با مطالعه منابع می بینیم که شیخعلی خان در امور نظامی فرماندهی برجسته بود و بارها این امر را به ثبوت رسانده بود. شاردن از شیخعلی خان به عنوان فرمانده نظامی برجسته که سابقه سی ساله در این کار داشته یاد می کند52. حیات سیاسی شیخعلی خان بعد از مرگ عباس دوم و جلوس صفی دوم نه تنها منقطع نشد بلکه خود آغاز شکفتگی جریانی بود که او را به اوج رساند و منجر به ارتقای وی به مقامات بالای اداری شد. تا جلوس صفی دوم شیخعلی خان هنوز حکومت کرمانشاه را در دست داشت و پس از حمله ازبک ها به ایران مجددا به جنگ با آن ها فراخوانده شد و فرماندهی بخشی از سپاهیان به عهده او محول گشت و به جای وی برادرش به حکومت کرمانشاه رسید53. پس از آن که او صلاحیت خود را در مسائل نظامی به اثبات رسانید, در سال 1668م / 1079ق بلافاصله پس از استعفای بوداق سلطان تفنگچی آقاسی به جای او منصوب شد و حکومت کرمانشاه نیز به یکی از پسرانش به نام سلیمان خان واگذار گردید54. سرانجام شیخعلی خان به مقام وزارت انتخاب شد. در مورد سال انتخاب شیخعلی خان به وزارت, نظریات مختلف است. شاردن سال مزبور را 1668م1079/ق می داند 55. هم چنین نویسنده ای دیگر, سال انتصاب وی را به وزارت 1079ق عنوان کرده است56. اعتمادالسلطنه نیز سال مزبور را سنه 1079ق / 1668م57 و عبدالحسین خاتونآبادی این سال را 1080ق دانسته است58. میرزا محمد سعید مشیزی نیز سال انتصاب شیخعلی خان را به وزارت سال 1080ق مطرح کرده است59. منبع دیگری سال 1669م1079/ق را معرفی می کند60. میرزاحسن فسایی این تاریخ را بسیار بعدتر یعنی 1084ق نوشته است 61. و نویسنده تذکره نصرآبادی که تاریخ نگارش اثر خود را 108ق62 ذکر کرده است در چندین جا63به صراحت وزارت شیخعلی خان را در زمان نگارش کتاب یاد کرده است. بحث دربارهء این که دقیقا کدام یک از تواریخ فوق صحیح است کاری بس مشکل است, چراکه, برخی از آثار فوق در زمان شاه سلیمان تالیف یافته است. اما شاید بتوان صحت یکی از تواریخ مذکور را محتمل تر دانست. تاریخ منقول در وقایع السنین والاعوام و تذکره صفویه کرمان می تواند صحت بیش تری داشته باشد, چراکه منابع مذکور در زمان شاه سلیمان نوشته شده اند و نویسندگان برخی از آن ها در زمان انتخاب مزبور حضور داشته اند. اگرچه سیاحتنامه شاردن و مختصرالتواریخ و تذکره نصرآبادی نیز در زمان شاه سلیمان نگاشته شده اند ولی به واسطه همزمان نبودن حضور شاردن در ایران با زمان انتصاب شیخعلی خان و نیز دوربودن نویسنده مختصرالتواریخ از ایران و عدم تصریح تذکره نصرآبادی به تاریخ انتخاب مزبور, تواریخ مکتوب در منابع مذکور چندان صحیح به نظر نمی رسد. بعلت انتخاب شیخ علی خان به وزارت در اوضاع زمانه ایران نهفته است, چراکه دورهء مورد بحث دورهء آشفتگی اوضاع بود که ناامنی از هر حیث همه جای مملکت را فرا گرفته بود. این ناامنی و خرابی اوضاع به قدری شدت داشت که منجمین به هنگام انتصاب شیخعلی خان به وزارت عظمی دوره وزارت وی را یک سال پیش بینی کردند64. آشفتگی مرزهای ایران در شرق به واسطه تهاجمات ازبک ها و ناامنی مرزهای غربی به واسطه شورش ها و غارت های کردها بیش ترین تاثیر را در انتخاب شیخعلی خان داشت. اگرچه وی بارها توانایی خود را در منکوب کردن و دفع حملات ازبکان نشان داده بود و از طرف دیگر کرد بودن و وفاداری و دینداری و صداقت وی عواملی بسیار موثر در فروکش کردن شورش های کردها می توانست داشته باشد. ظاهرا همان گونه که عزل فتحعلی خان داغستانی لزگی از وزارت عظمی توسط شاه سلطان حسین منتهی به شورش لزگیها شد65, انتصاب شیخعلی خان که کرد بود و نیز دارای ایلی قدرتمند به عنوان پشتوانه بود نیز می توانست شورش را در مرزهای غربی فرونشانده و یا از شورش آن ها پیشگیری نماید. این شورش کردها از زمان عباس دوم در مرزهای غربی بحرانی جدی ایجاد کرده بود. شاه عباس می کوشید این بحران را با گفت و گو و روش صلحآمیز فرونشاند66. اما به نتیجه ای نرسید. اما شیخعلی خان توانست امنیت را نه تنها در غرب بلکه در مرزهای شرقی نیز برقرار کند. در این که شیخعلی خان به هنگام انتصابش به وزارت دارای مقام امیرآخورباشی جلو و یا تفنگچی آقاسی بود اقوال مختلف است. میرزاحسن فسایی و محمدحسن خان اعتمادالسلطنه شیخعلی را به هنگام انتصابش به وزارت عظمی صاحب مقام امیرآخورباشی جلو می دانند67. اما نویسندگان خلاصه السیر, از شیخ صفی تا شاه صفی و تذکره صفویه کرمان مطالبی نگاشته اند که از مطالعه آن ها می توان فهمید که شیخعلی خان به هنگام رسیدنش به مقام وزارت عظمی نمی توانسته امیر آخورباشی بوده باشد, زیرا اولا: میرزا محمدسعید مشیزی خود در کتابش تصریح کرده است که شیخعلی خان به هنگام رسیدن به مقام وزارت عظمی دارای مقام تفنگچی آقاسی بود. ثانیا در منابع پیش تر آمده است: شیخعلی خان که در سال 1047 به مقام امیرآخورباشی جلو رسیده بود68 در سال 1049ق به امارت ایل زنگنه رسید و برادرش نجفقلی بیک به جایش امیرآخورباشی جلو شد69. بنابراین شیخعلی خان به سال 1080ق که به وزارت رسید نمی توانسته مقام امیرآخورباشی جلو داشته باشد. شیخعلی خان پس از رسیدن به وزارت, تمام کوشش خود را صرف اصلاح و انتظام امور نمود. اما به علل گوناگون, سرانجام تقریبا پس از دوسال وزارت از طرف شاه سلیمان معزول و خانه نشین شد70. سال عزل شیخعلی خان 1082ق ذکر شده است71. علت ظاهری عزل وی را از وزارت, مخالفت وی با شراب خواری شاه یا حداقل عدم همراهی با شاه در شراب خواری دانسته اند72. در میان منابع تنها نویسندهء نامعلوم مختصر التواریخ است که عزل وی را از وزارت, برعکس اقوال متداول, در کثرت افراط و پی تعیش در لهو و لعب شیخعلی خان نوشته است. بدیهی است این قول ابدا نمی تواند صحت داشته باشد. اگرچه, همان گونه که در مبحث ویژگی های اخلاقی شیخعلی خان خواهیم گفت بدیهی ترین و مشخص ترین ویژگی اخلاقی شیخعلی خان بر طبق همه منابع موثق, مخالفت وی با میگساری و شراب خواری بوده است. در مورد علت عزل شیخعلی خان روایتی دیگر نیز هست که جای تامل دارد. این روایت توسط نماینده کمپانی انگلیس در ایران نقل شده است. او خبر داده است که شاه سلیمان در یکی از حالات مستی به کورکردن یکی از برادران خودش فرمان داده بود. ملکه مادر با نظر او مخالفت می کند اما این عمل مادر, خشم شاه را برمی انگیزد. چنان که شاه شمشیر می کشد و مادرش را زخمی می کند و به دستور پسرش شاه سلیمان از درمان او خودداری می کنند. او نیز با پرت کردن خود از بالای بام, اقدام به خودکشی می کند. در این هنگام شیخعلی خان به این عمل شاه اعتراض می کند و شاه خشمگین شده و او را از وزارت عزل کرد74. در ایام غیبت وی از وزارت, هرگز صدراعظمی به جای وی منصوب نشد74. شاردن می نویسد که در ایام فترت مزبور سه نفر از بزرگان دربار متعهد به اداره امور وزارت عظمی بودند75. به نظر می رسد در ایام غیبت شیخعلی خان از وزارت قسمت عمده کارهای مربوط به وزارت را کیخسروخان تفنگچی آقاسی انجام می داد و میرزاصادق مستوفی الممالک به امور دادوستد دفتری می پرداخت و کیخسرو بعدها وظیفه وی را نیز ضمیمه خود نمود و به این وسیله به اقتدار خود افزود76. به نظر می رسد که مقصود شاه سلیمان از عزل شیخعلی خان هرگز عزل قطعی و همیشگی وی نبوده باشد. چه اولا: به جای او اعتمادالدوله ای انتخاب نکرد. ثانیا: شیخعلی خان در طول مدت غیبت خود گاه گاهی به حضور شاه می رسید, چراکه او را از حضور در دربار و حرم محروم نساخته بودند77. سرانجام ایام فترت به سرآمد و شیخعلی خان (در سنه 1083ق) نواب اشرف را به نوازشات خسروانه اختصاص داد78. و از طرف خود با عزت و اکرام و افتخار به کار خویش منصوب نمود و پس از آن دیگر شاه به نوشیدن شراب وادارش نکرد79. مرحله دوم وزارت وی که از سال 1083ق آغازشده یکی از طولانی ترین ادوار وزارت در تاریخ صفویه بود. شیخعلی خان در طی این مدت طولانی اختیارات زیادی در اداره کشور کسب کرد و به این وسیله تاسیسات و اصلاحات اساسی در ساختارهای متعدد حیات اداری, اقتصادی, نظامی و سیاسی کشور به وجود آورد.
ویژگی های شیخعلی خان
توصیفاتی که در برخی منابع مربوط به عصر صفوی در مورد ویژگی های اخلاقی شیخعلی خان وجود دارد, به اتفاق مبین نکات غالبا مثبت در وی می باشند. آن چه در مورد وی بیش تر نقل شده است دلبستگی های مذهبی وی می باشد. او حتی ظاهر خود را برخلاف رسم دربار به شکل یک مسلمان معتقد درآورده بود. شیخعلی خان شخصیت بسیار عاقل, باهوش و فوق العاده متفکر و مدبر و کامل العیار بود80. قد و قامت شیخعلی خان فوق العاده متناسب و رشید و شایان توجه بود صورت و سیمایش نیز جلوهء بسیار خوب و خوشی داشت قیافه او از حیث برازندگی عدیم النظیر به نظر می رسید. آرامش مدام و ملایمت از چشمان روشن و رخسار ساده اش تجلی می کرد به طوری که به هیچ وجه آثار و علائم اشتغال خاطر که در قیافه اغلب وزرای اعظم مشاهده می شد در صورت وی دیده نمی شد. در سیمایش نشانه های یک اندیشه آرام و آزاد و قادر به کف نفس کامل و مسلط بر خویشتن نهان بود به طوری که اگر کسی قبلا او را می شناخت به هیچ وجه نمی توانست وی را مصدر مهمات و معضلات یک امپراتوری عظیم و وسیعی بداند. کسانی که او را می شناختند خوارق عاداتی از زندگی ساده و مختصر وی حکایت می کردند. موثقین اظهارداشتند که باطن و ظاهر این شخصیت کاملا یکی بود و چنان که در گفتار و کردار و صورت و سیمای وی هیچ گونه آثار تکبر و تبختری مشاهده نمی شد, روح و مغز و قلبش نیز خالی از هرگونه آلایش بود. مشاهده پوشاک و مطالعه اوضاع منزل و بالاخره ملاحظه سفره وی, این حقایق را مثبت و مسلم می داشت81. او به عکس دیگر درباریان دارای مکحاسنی خاکستری رنگ و تقریبا بلند بود و به هیچ وجه طبق رسم روز با خضاب به رنگ سیاه درنمیآورد82. شیخعلی خان مردی دیندار و خداترس و پرهیزکار بود. وی فقط یک زن داشت و از عیش و عشرت بیزار بود. او شمی قوی برای عدالت داشت و رشوه نمی گرفت83 و از تجمل طلبی رایج بیزاربود. هنگامی که بر اسب می نشست فقط چندتن معدود ملازم همراه خود داشت و در آن هنگام جامه ای ساده ولی زیبا و با سلیقه برتن می کرد84. او فساد ناپذیر بود, به طوری که زیربار هیچ گونه توصیه, تحفه, هدیه و رشوه ای نمی رفت 85. شیخعلی خان در کتیبه ای که از خود به جای گذاشته نوشته است که دو قریه از املاک خود را جهت مصارفی نظیر تعمیر کاروانسرای بیستون وقف کرده است86. شیخعلی خان به اعتدال و نظم پای بند بود. با تنجیم و پیش گویی آینده از روی کواکب مخالف بود87. وی حتی در هشتادسالگی88 نیز فردی ارزنده و سواری خستگی ناپذیر بود. بر کار بسیار خوب تسلط داشت و به لحاظ جسمی و فکری از عهده آن بر میآمد89. از ویژگی های دیگر وی که همه منابع مربوطه آن را تصریح نموده اند, خودداری شدید او از شراب خواری است. وی به این جهت عمدتا با شاه اختلاف داشت. او فردی مذهبی و دیندار بود و دستورهای دین را طابق النعل بالنعل مراعات می کرد90. شاه سلیمان بارها به این جهت شیخعلی خان را مورد توهین و اذیت قرارداد. اما وی هیچ گاه تسلیم خواسته های منافی مذهب او نشد و پیوسته با شجاعت عجیب با این تمایل شاه مخالفت کرد. چنان که یک بار شاه شدیدا به پر و پای او پیچید توضیح آن که: شاه که مست و مخمور بود و آرایش صورت صدراعظم خویش را مطابق دربار نمی دید دستورداد ریش او را مثل ریش دیگر درباریان کوتاه کنند91. شیخعلی خان به این جهت بدون کسب اجازه از شاه, دربار را ترک گفت92. شاه وی را به دربار احضارنمود و سپس دست خود را به سوی وی درازکرد و قول داد که به جبران و تلافی توهینات وارد به شخص و مقام وزارت عظمی بکوشد93. با این حال آزار و اذیت شاه سلیمان نسبت به شیخعلی خان تمامی نداشت. چراکه, پادشاه به هنگام مستی از خود بی خود می شد و آن گاه شروع به سربه سر گذاشتن و دست انداختن شیخعلی خان می نمود و علت آن هم عدم همراهی شیخعلی خان با شاه در خوردن شراب بود. روزی شاه سلیمان سخت مست و مخمور بود جام شراب را به شیخعلی خان داد و او را دعوت به نوشیدن کرد, وزیر از خوردن شراب امتناع ورزید و اعلی حضرت به ساقی دستورداد که باده را در بینی وزیراعظم بریزد و این کار انجام شد94. وزیر, نه تنها از خوردن شراب خودداری کرد و در مقابل فرمان شاه در این مورد مقاومت کرد بلکه بعضا شاه را نیز نصیحت می کرد95. شاه سلیمان از شراب نخوردن شیخعلی خان به قدری دلگیر و خشمگین بود که یک بار ضرباتی نیز حواله وزیراعظم کرده بود. به دستور شاه چندین بار سروصورت و لباس و پوشاک وی را با شراب آلوده ساختند و از این قبیل بدرفتاری ها در موقع مستی نسبت به او بسیار اتفاق افتاد96. به هرحال مقاومت شدید وزیراعظم و ایمان قوی وی و نصایح او سرانجام شاه را ملایم تر ساخت و حتی او را آن چنان تحت تاثیر قرارداد که شاه سلیمان به قید سوگند وعده فرمود که دیگر مثل سابق می خوارگی نکند97.
مذهب شیخعلی خان
شیخعلی خان شیعه ای مومن بود. البته به گفتهء کمپفر: گویا او98 پنهانی از طرفداران اهل سنت باشد.99 که این ادعا قابل پذیرش نیست. در تاریخ مشاهده می شود که معمولا شاهان و وزیران از یک مذهب برخوردار بودند. به طوری که خواجه نظام الملک به اهمیت هم مذهب بودن شاه و وزیر تاکید بسیار کرده است و هم مذهب نبودن این دو را عیب بزرگ دانسته است که ضرر آن متوجه دستگاه حاکم است100. بنابراین گروهی شیخعلی خان زنگنه را وزیری سنی مذهب دانسته اند که ظاهرا درست به نظر نمیآید, زیرا گذشته از دلایل دیگر در رد این ادعا, شاه سلیمان زیرک و عاقل بود و به عنوان یک پادشاه شیعه و از سلسلهء سادات نمی توانست وزیری سنی اختیارکند و در انظار عامه به وزیری که دارای مذهب سنی باشد اعتماد کند. از آن جا که زنگنهء به جامانده در عراق دارای مذهب سنت بودند, ممکن است برخی چون کمپفر به این توهم افتاده باشند که شیخعلی خان نیز دارای مذهب اهل سنت بوده است. البته چنان که گذشت این قول, نمی تواند صحت داشته باشد. زیرا اولا: کمپفر که چنین مطلبی آورده است خود با تردید ابراز نظر می نماید. هم چنین به واژه پنهانی متوسل می شود که نشان دهندهء شایعه یا اتهام و جعل است. و مخالفین وزیر, این سخنان را به کمپفر گفته اند و او نیز باورکرده و در کتاب خود نوشته است. ثانیا: افراد ایل زنگنه که عراق را ترک کردند و به خدمت شاه اسماعیل شیعه مذهب درآمدند نمی توانستند از اهل تسنن باشند و مسلما وقتی تصمیم گرفتند به کمک شاه اسماعیل بروند مذهب دیرین را رهاکرده و به مذهب جدید روی آورده بودند. چنان که نوشته اند: ایل زنگنه و بنی اسد در کنار شاه اسماعیل دارای سابقه و سند مذهبی می شوند.101 اگرچه کمپفر انتساب شیخعلی خان را به مذهب اهل سنت با تردید اظهار داشته است و نیز با آوردن لغت پنهانی عدم صحت این ادعا را بیش تر نشان داده است, با این حال علل مطرح شدن چنین ادعایی کنجکاوی فرد را برمی انگیزد. از آن جا که شیخعلی خان به واسطه قدرت فزاینده اش مخالفان زیادی در دربار و حکومت داشت, بعید نیست که این شایعه از طرف آن ها مطرح شده باشد. هم چنین ممکن است کمپفر به این جهت چنین مطلبی نوشته باشد که شیخعلی خان با تقاضای مکرر سفرای اروپایی مبنی بر اعلان جنگ از سوی ایران به عثمانی سنی مذهب مخالفت کرد و کمپفر نیز مانند دیگران این مخالفت را حمل بر هم مذهبی و هم کیشی کرد. غافل از آن که ایران طبق قرارداد زهاب با دولت عثمانی موارد اختلاف را حل کرده بود و دیگر لزومی به جنگ های پرخرج نمی دید. گذشته از همه این ها چنان که گذشت بدیهی است فردی چون شاه اسماعیل اول که مروج شیعه در ایران و دشمن عثمانی های سنی بود نمی توانست در رکاب خود تعداد زیادی سنی مذهب داشته باشد و در زمان شاه سلیمان هم که علمای شیعه قدرت عظیم یافته بودند نمی توانستند یک وزیر سنی مذهب را تحمل بنمایند.
قدرت و اختیارات شیخعلی خان زنگنه برای شناخت میزان اقتدار و اختیار شیخعلی خان زنگنه بایستی به منابع مربوطه مراجعه کرد. کمپفر و شاردن برای تعیین میزان قدرت وزیراعظم وقت102 ابتدا از لغت اعتمادالدوله و وزیراعظم آغازمی کنند. کمپفر می نویسد: این هردو حاکی از بزرگ ترین منصب دولتی است.103 شاردن می نویسد: نخستین شغل کشور, شغل صدراعظمی است که وی را اعتمادالدوله می نامند و کلمه ای مرکب به معنای مایه اطمینان دولت و نیز عمید و عماد به معنای تکیه گاه و ستون دولت است104 قدرت شیخعلی خان بسیار زیاد بود و این را می توان کرارا در تذکره صفویه کرمان دید. بارها اتفاق افتاد که شیخعلی خان, حتی پس از صدور حکم شاه مبنی بر امری, آن را به واسطهء نفوذ خود دگرگون می ساخت و یا قبل از آن که شاه حکمی را صادرکند با دادن نظر مشورتی خود شاه را متقاعد به پذیرفتن نظر خود می کرد105. هم چنین او بارها با پادرمیانی خود جان افرادی را که مغضوب شاه واقع شده بودند نجات داد106. این ها گویای مقام و اعتبار بالای وزیر مزبور نزد شاه بود. از محتوای بعضی از مطالب کمپفر می توان فهمید که در دوره وزارت شیخعلی خان بعضی امور حتما می بایستی فرمان شخصی شاه بر آن ها صادر شده باشد تا به مرحله اجرا درآید و بعضی هم می توانستند بدون امر مستقیم شاه صرفا با امر مستقیم وزیراعظم به اجرا درآیند. لذا وزیر ناگزیر بود که پیوسته در نزدیکی کاخ باشد و حتی منزل او هم جنب کاخ قرارداشت تا به این وسیله انجام بعضی امور که منوط به فرمان شاه بود معوق نماند. هم چنین می فهمیم که حتی آن امر و فرمان مختص شاه نیز اساسا از چهارچوب منظر وزیراعظم توسط شاه صدور می یافت107. شیخعلی خان تمام حکام ایالات و ولایات را تعیین می کرد و مقامات عالی رتبه نظامی را هم او انتخاب می کرد. هم چنین فرماندهان نظامی که به میدان جنگ مامور می شدند همگی با نظر وی تعیین می شدند یا لااقل وی وسایلی برمی انگیخت تا شاه, این مناصب را به هرکسی که می خواهد بدهد108. کمپفر حتی شیخعلی خان را به عنوان دارنده مقام نیابت سلطنت معرفی می کند109. و اعمال سایر حقوق خاص پادشاهی را به دست وی می داند110. تمام بار مملکت بر گردهء شیخعلی خان بود و شاه خود با فراغت و بدون معرفت به اوضاع عمومی و کشوری به زندگی خاص خود ادامه می داد111. کمپفر می نویسد که او در باطن قدرت سلطنتی را اعمال می کند. و شاه فقط در ظاهر صاحب و واجد آن است112. شیخعلی خان نماینده یا نایب کل شاه در کلیه امور شاه و کشور بود هیچ دستور شاه ولو به هر مهری جز با تایید و مهر وی معتبرنبود113. سانسون مالیه, تجارت و روابط خارجه را زیر نظر شیخعلی خان می داند و او را نایب السلطنه کشور معرفی می کند114. شیخعلی خان همهء امور مملکت را مستقلا و به صلاحدید خود انجام می داد و در موارد سخت یا کارهایی که پایانی تردیدآمیز داشت وی آن را با ناظر و واقعه نویس و با فرماندهان قشون مورد مشورت قرارمی داد115. وی در مواقع غیرضروری و کم اهمیت به شاه رجوع نمی کرد هم بدان جهت که خود اختیار انجام آن ها را از شاه گرفته بود و هم این که شاه را از آسایش محروم نسازد. اما در مواردی که اهمیت امر حضور وی را برای طرح مسائل لازم می دانست مستقیما به نزد شاه می رفت116. با توجه به قدرت فراوان شیخعلی خان طبیعی بود که دشمنان متعددی داشته باشد که بکوشند تا او را از مسند وزارت به زیر کشند. خود پادشاه نیز ممکن بود به واسطه قدرت زیاد او از وی بیمناک شود. قدرت و اعمال وزیراعظم به طرق مختلف به اطلاع شاه می رسید. وزیراعظم و موقعیتش همچنین ممکن بود از طرف خواجه سرایان و زنان حرم مورد تهدید قراربگیرد117. این گروه به علل گوناگون ممکن بود با وزیر مخالف باشند. اما در مورد شیخعلی خان مورد اخیر اصلا مصداق نداشت که در ادامه بدان پرداخته خواهدشد. یک طریق دیگر به غیر از نصب جاسوسان و کارگزاران ظاهرا زیردست, وزیراعظم برای کنترل اعمال او, ایجاد نوعی رقابت و چشم و هم چشمی در بین دیوانیان بود. شیخعلی خان به واسطه زیرکی که داشت از وسایل مختلف برای حفظ و تداوم قدرت خود بهره گرفت. او مراقب بود که کسی شاه را بر ضد او تحریک نکند. چه با توجه به قدرت بسیاری که وزیراعظم در همه امور داشت اغلب اتفاقات نامطلوبی را که در اطراف و اکناف رخ می داد می شد با توسل به تهمت و افترا آن را به حساب عدم لیاقت و بی کفایتی وزیراعظم گذاشت. هم چنین بسیاری از بزرگان و اعیان که به دست یا دستور وی مجازات شده بودند به هیچ قیمت حاضر نمی شدند کم ترین فرصتی را برای گرفتن انتقام ازدست بدهند118. شیخعلی خان از نزدیک شدن هرچیز و هرکس به شاه که ممکن بود به نحوی موجب کدورت خاطر او را فراهمآورد جلوگیری می کرد. پیک هایی که حامل اخبار ناخوشی بودند هرگز اذن دخول به داخل قصر را نمی یافتند119. چراکه این گونه اخبار ممکن بود شاه را نسبت به مدیریت او دچار تردید نماید. وی هم چنین می کوشید به افرادی که دشمن او بودند اجازهء ارتقا به مقام بالاتر داده نشود تا مبادا به این وسیله به شاه دسترسی داشته باشد و بتواند از وزیر بدگویی کند120. شیخعلی خان هم چنین کوشید تا تمام بستگان و دوستان خود را منصب و مقامی دهد و به این وسیله اداره بسیاری جای ها و کارها را توسط معتمدین خود انجام دهد121. بدیهی است این خود یکی دیگر از راه های تلاش برای حفظ و تداوم حیات سیاسی بود. با مطالعهء تذکره صفویه کرمان کرارا نفوذ ایل زنگنه و خانوادهء شیخعلی خان را در کلیه مهمات حیاتی ایالات کرمان شاهدیم که این البته می تواند نمونه ای برای تعمیم به سایر ولایات نیز باشد122. شاید یکی دیگر از راه های افزایش و تداوم قدرت شیخعلی خان دستورالعمل های منجمین به شاه سلیمان بود. همان طوری که شیخعلی خان نسبت به پیشگویی های منجمین بی اعتنا بود, در عوض شاه بدان سخت پای بند بود پس, گه گاه منجمین مصلحت را در آن می دیدند که شاه برای مدتی طولانی از دخالت در امور و ظاهرشدن در انظار عمومی خودداری کند. چنان که در یک مورد به دنبال حادثه ای منجمین به شاه گفتند: ناسازگاری کواکب به این زودی ها برطرف نخواهدشد پس باید به شاه توصیه کرد که چند ماهی کاملا از کار کناره بگیرد1 در این فاصله او نباید در ملاعام ظاهرشود و نباید مهمانی بدهد و اصولا به هیچ کار مخصوص جالب توجهی نباید دست بزند.123 بدیهی است در ایام غیبت شاه از امور, شیخعلی خان تنها کسی بود که می توانست امور را با قدرت مطلق اداره نماید. یکی از علل عمده تداوم حیات سیاسی شیخعلی خان زنگنه حمایت مادر شاه از او بود. شاردن می نویسد: مادر شاه همواره با غالب وزیران و صاحب منصبان حکومت, به نسبت زیرکی و اعتبار خود روابط پنهانی و کمابیش مهمی دارد.124 این حمایت مادر شاه از شیخعلی خان را می توان از روایتی که نماینده کمپانی انگلیسی در ایران نقل کرده است فهمید125. با نگاهی به جریان وزارت ساروتقی و سرانجام او, به سهولت می توان نوعی رقابت را بین دستگاه وزارت و حرم از یک طرف و سپاهیان قورچی از طرف دیگر مشاهده کرد. ظاهرا رقابت شدید بین سپاهیان قورچی و دستگاه وزارت و نیز, حرم شاه که به تدریج در اختیار مطلق زنان گرجی و چرکسی قرار گرفته بود سرانجام دستگاه وزارت و حرم را در مقابل دشمن واحد که همان قورچی ها باشند به هم نزدیک کرد. تقابل شدید این دو جناح را در دورهء وزارت ساروتقی شاهدیم126. تا این که این پیوند در ایام وزارت شیخعلی خان بین حرم و وزیراعظم حالت تثبیت شده به خود گرفت. بنابراین اقتدار و قدرت شیخعلی خان هم چنان تا آخرین روزهای حیاتش در اوج قرارداشت و هیچ توطئه و دشمنی نتوانست قدرت او را تهدید نماید.
پایان کار شیخعلی خان
شیخعلی خان در طول بیست سال وزارت خود کارهای بزرگی انجام داد و کشور را از لحاظ اداری, اقتصادی, نظامی و سیاست خارجی127, حیاتی نو بخشید و سرانجام پس از حدود بیست سال وزارت در سال 1100ق رحلت نمود. البته در مورد تاریخ دقیق فوت وی اقوال مختلفی است. خاتونآبادی دو تاریخ ارائه داده است. در یک جا تاریخ فوت وی را 1099ق128 و در جای دیگر 110ق آورده است129. مرعشی صفوی نیز سال 1092ق130 و نویسنده تذکره صفویه کرمان سال 1100ق را زمان فوت شیخعلی خان می نویسد131. و میرزاحسن فسایی سال 1099ق را ذکر می کند132. نویسندهء تاریخ منتظم ناصری سال 110ق1689/م را به عنوان سال مزبور معرفی می کند133. به نظر می رسد در میان اقوال مزبور تنها قول نویسنده تذکره صفویه کرمان صحیح تر باشد چراکه نویسنده آن حوادث را دقیقا مطابق آن چه که خود دیده و شنیده است در ذیل حوادث هر سال به طور جداگانه نوشته است.
منبع:
منتخب التواریخ: به نقل از: محمد علی سلطانی، ایلات و طوایف کرمانشاهان، ج۲،
, وwww.zanganeh.blogfa.com
ل زَنگِنه يكی از ايلات کرد بين كرمانشاه و مرز عراق است كه بخش بزرگی از آن نيز در كردستان عراق زندگی می كنند. اكثر زنگنه‌ها ساكن استان كرمانشاه در مناطق : اسلام آباد غرب(دیزگران و هرسم) - ماهیدشت و شمال عراق هستند. بخشی ديگري از اين ايل در استان همدان (شهرستان ملایر)، خوزستان و استان فارس بويژه در شهرستانهای فسا و كازرون، زندگی می كنند. برخی از طوايف زنگنه نيز در مناطق بختياری و كهگيلويه زندگی می‌كنند. زنگنه ٔ دشتستان، در ناحیه شرق بوشهر و بخش مرکزی آن نیز پخش شده‌اند. در زمان صفویه طوایفی از ایل زنگنه کرمانشاه به فارس آمده در این ناحیه توطن نمودند. بخشی از طوايف زنگنه نيز در ايل قشقایی ادغام گشته‌اند.
  |
تبادل
لینک هوشمند
